In veel gemeenten wordt de samenkomst geopend en afgesloten door een oudste van dienst. In andere gemeenten door een dienstleider of gastheer- of vrouw. Ik plaatste hierover een stelling op Facebook. Als reactie daarop vond de meerderheid dat iemand met talent de dienst moet leiden, of hij nu oudste is of niet. Er kwamen ook reacties als: ‘De dienst hoeft toch geen show te worden?’ En: ‘Het is juist mooi als oudsten zichtbaar zijn!’
Misschien voel jij je als een vis in het water als oudste van dienst. Dan zullen deze blogs vooral herkenning oproepen. Misschien zie je jezelf wel als een geestelijk leider, maar ligt deze taak jou niet zo. Daarom een aantal tips om je te ontwikkelen in je rol als oudste van dienst.

Deze blog is een bewerking en samenvatting van het hoofdstuk Geloofwaardig de dienst leiden: Vaardigheden voor de samenkomst, dat verscheen in het boek Ik wil U van harte dienen: Gereedschap voor oudsten.

1. Bid om de leiding van de heilige Geest

Ik vermoed dat je je voorbereiding start met het bidden om de leiding van de heilige Geest. Bid dat Hij door jou heen werkt en je rust geeft. Bid dat Hij verhoogd zal worden door de hele dienst heen. Mensen die vertrouwen op de leiding van de Geest zonder zich voor te bereiden, zijn misschien wel lui. De Geest compenseert geen luiheid. Je hoorders hebben er recht op dat je je fatsoenlijk voorbereidt. Het andere uiterste is dat je alles dichttimmert. Laten we daarom bidden alsof alles van Hem afhangt en de dienst voorbereiden alsof het helemaal van ons afhangt.

Als het de gewoonte is dat mensen spontaan naar voren komen om iets in te brengen, kun je dat niet voorbereiden. In deze blogs lees je tips die voornamelijk te maken hebben met wat je wél kunt voorbereiden. Sowieso zijn er altijd op het laatste moment nog accenten te verleggen en kun je inspelen op de sfeer. Misschien vraag je je af of die keuzes dan te maken hebben met mensenkennis, spreekervaring of de leiding van de Heer, maar het lijkt me ontspannen om niet strak onderscheid te maken tussen jouw inbreng en de leiding van de heilige Geest. Onze gedachten zijn die van Christus, zegt Paulus (1 Kor. 2:16). Doordat de Geest van God in ons woont en Christus in ons leeft (vgl. Rom. 8:9 en 10), kan zijn denken ons denken worden. Geniet ervan! En ontspan.

Toch is dat niet altijd eenvoudig. Er zijn allerlei redenen waardoor je gestrest kunt zijn. Omdat je bang bent dat dit niet je ding is. Omdat je bang bent om beoordeeld te worden of kritiek te krijgen.

Je wordt minder gespannen als je de focus bij jezelf vandaan haalt en je je – op de goede manier –op je publiek richt. Bid voor open oren, open ogen en open harten, zodat de boodschap van God mensen zal bemoedigen en aanmoedigen.

2. Weet wat je wilt vertellen

Als spreker vind ik het zelf altijd fijn vlak voor de samenkomst even af te stemmen met de oudste van dienst. Zeker als ik een bijzondere oproep doe. Of ik vraag aan hem of hij me kan introduceren, zodat ik dat zelf niet hoef te doen. Ik raad je aan dat altijd even af te stemmen.

Als oudste van dienst ben je gastheer of gastvrouw en heb je een belangrijke functie. Namens God mag je de bezoekers welkom heten. Niet alleen de preek, het zingen en het bidden zijn belangrijk. Ook in je mededelingen heb je een kans iets positiefs uit te stralen. Om verwachting op te wekken. Hoe je dat doet? Lees de 10 tips voor meeslepende mededelingen.

3. Weet hoe je het wilt vertellen

De manier waarop je je boodschap onder de aandacht brengt, maakt ook uit.

1. Maak contact

Op het moment dat iemand komt oplopen en zijn mond nog niet eens heeft opengedaan, zie je vaak al of iemand contact maakt of niet. Een aantal tips om contact te maken en te houden.

– Ga rustig staan en kijk mensen aan. Zodra je contact hebt gemaakt, begin je te praten.

– Houd contact door te reageren op mensen. Laat merken dat je hun signalen opvangt door te knikken of te benoemen wat je ziet. Vergeet alsjeblieft alle dwaze adviezen dat je mensen niet zou moeten aankijken. Dan heb je geen contact. Het heet niet voor niets oogcontact!

– Zoek steun, kijk of er mensen enthousiast zijn. Let op dat je hen niet te veel of te lang aankijkt. Dat wordt irritant.

– Zorg dat je alle richtingen evenveel aandacht geeft. Wissel je blikrichting na een zin of een paar zinnen. Let erop dat je oogcontact niet voorspelbaar is.

2. Lach

Uit allerlei onderzoeken van sociaal psychologen blijkt dat we mensen die lachen aardiger, meer likeable vinden. Natuurlijk hoef je geen nepsmile op te zetten. Daar prikken veel mensen doorheen. En ik hoef vast niet te zeggen dat je niet de hele tijd hoeft te lachen. Sterker nog: als je lacht terwijl je iets verdrietigs vertelt, geloven mensen je niet. Hoe ontspannener je bent, hoe groter de kans dat je op een natuurlijke manier lacht.

3. Laat jezelf zien

Mensen die op ons lijken, vinden we sympathieker. We beoordelen anderen op grond van overeenkomsten met onszelf. Zorg daarom dat mensen zich herkennen in wat je vertelt. In de voorbeelden die je geeft. In wat je over jezelf vertelt. Als je laat zien dat jij niet perfect bent, haken mensen eerder aan.

4. Luister

Natuurlijk is het geen doel op zich dat mensen jou aardig vinden. En tegelijkertijd is het erg belangrijk. We laten ons namelijk eerder leiden door iemand die we aardig vinden dan door iemand die we niet zo graag mogen. Die likeability begint niet op het moment dat jij oudste van dienst bent. Die begint op de momenten dat je laat merken dat je luistert. Als oudste van dienst mag je laten merken dat je weet wat er leeft.

5. Wees je bewust van likeability en credibility

Je likeabilityfactor bepaalt of iemand aan- of afhaakt. Dat is echter niet het enige. Volgens sociaal psychologen word je beoordeeld op aardigheid én deskundigheid. Als je deskundig wilt overkomen, ga je stevig staan, neem je ruimte in en mag je langzame, grote gebaren maken en rustig praten. Je credibility, je geloofwaardigheid, wordt onder meer afgemeten aan de laagte van je stem. Je likeability aan de warmte van je stem. Durf stiltes te laten vallen. Het belangrijkst is uiteraard dat je weet waarover je praat.

In het voorgaande werd duidelijk hoe je op een strategische wijze je credibility- en likeabilityfactor kunt verhogen. Je zou daarmee in de valkuil kunnen stappen om nogal bezig te zijn met jezelf. Paulus laat zien hoe je die valkuil ontwijkt. Met volle vrijmoedigheid schrijft hij: ‘Dus volg mij na, zoals ik Christus navolg’ (1 Kor. 11:1). Hij durft zichzelf als voorbeeld neer te zetten, maar wel met de focus op Christus. Ten diepste draait onze likeability niet om onszelf, maar om de mate waarin we op Jezus lijken. Als oudste mag je Hem vertegenwoordigen. Niemand is zo credible en likeable als Hij!