Een goede voorbereiding van een preek of presentatie kost veel tijd. Als je genoeg tijd en training in de voorbereiding stopt, is de kans groot dat je authentiek, ontspannen en krachtig overkomt.

Maar besteed je die tijd wel aan de juiste dingen? Ik vroeg het Liselotte Hambeukers, bij wie ik pas een boeiende workshop volgde over stemgebruik.

Door Liselotte Hambeukers

Uiteraard begint iedere goede presentatie met een goede inhoud. Je besteedt terecht veel tijd aan een gedegen vooronderzoek waarbij je onder andere stilstaat bij wie de doelgroep is en wat de kernboodschap is. Daarnaast denk je na over de projectie van foto’s of grafieken en sta je misschien wel stil bij wat je aantrekt.

Denk je ook na over hoe je boodschap klinkt? Hoe je de inhoud van je boodschap vormgeeft met je stem en spraak? Goed stemgebruik zorgt ervoor dat je publiek je inhoudelijke boodschap herkent. Zo ben je goed te volgen en onthoudt je publiek jouw boodschap.

Het stemgeluid geeft daarnaast vaak ook nog een onderliggende boodschap mee die niet altijd gewenst is. Onderliggende boodschappen kunnen zijn:

• ‘Ik ben nerveus’
• ‘Ik heb geen tijd’
• ‘Ik weet het niet zeker’ et cetera.

Dit leidt af van je inhoudelijke boodschap waardoor je presentatie geen goede indruk achterlaat. Je stem en spraak, zijn dus naast een goede inhoud en visuele aspecten een grote derde speler als het gaat om de indruk die je achterlaat bij je publiek. Gelukkig zijn je stem en spraak goed te trainen. Hierbij enkele tips.

Tip 1: Overtuig met je stem

Gebruik je stem in de laagte als je ontspannen, overtuigend en deskundig wilt overkomen. Ook het gebruik van korte zinnen helpt hierbij. Spreek deze zinnen ook vooral niet vragend uit, maar bevestigend.

Tip 2: Onderzoek hoe je stem op stress reageert

Bij spanning gaat ieders stem omhoog. Dit kun je goed horen: zowel aan de toonhoogte, als aan de spanning. Die spanning leidt zowel jou als de toehoorder af van de boodschap.

Niet iedereen reageert echter op dezelfde manier op spanning. Sommigen gaan te snel spreken, anderen raken buiten adem en weer anderen verstarren waardoor de stemexpressie vlak en monotoon wordt.

Weet hoe jouw stem reageert op stress, zodat je weet waar je aan moet werken.

Tip 3: Enthousiasmeer en betrek je publiek met je stem

Als je mensen wilt enthousiasmeren en betrekken, kun je je stem het beste meer in de hoogte gebruiken. Vragen stellen kan een manier zijn om toehoorders bij je presentatie te betrekken, zelfs als ze retorisch zijn. Merk op dat je hierbij vaak vanzelf al een hogere stem gebruikt en dat de toonhoogte aan het einde van de zin toeneemt.

Tip 4: Oefen hardop

Door je presentatie hardop te oefenen wen je aan je eigen stem en leer je ernaar te luisteren. Luister gericht naar je luidheid, toonhoogte, kleur, stembuigingen of ritme. Als je niet gewend bent om naar jezelf te luisteren kan je eigen stemgeluid je erg afleiden tijdens je presentatie. Je hoort jezelf praten en je weet opeens niet meer waar je bent.

Dit geldt al helemaal wanneer je jezelf door luidsprekers hoort terwijl je presenteert.

Daarnaast is het belangrijk dat je je stem aanpast aan de groep of situatie als dat nodig mocht zijn. Zo kun je uit onrust in het publiek opmaken dat je te zacht spreekt. Of dat je enthousiaster mag zijn in je stemgebruik of dat er meer rust in moet.

Als je niet gewend bent om aandacht te besteden aan je stem, heb je vaak geen idee hoe je bijvoorbeeld meer expressie in je stem moet leggen. Experimenteer hier van tevoren mee tijdens het hardop oefenen en niet op het moment zelf. Zorg ervoor dat je getraind bent op het moment dat je op het podium staat.

Tip 5: Zorg dat je stemexpressie de inhoudelijke structuur van je presentatie volgt

De bladspiegel van je uitgeschreven presentatie is een goede leidraad voor je stemexpressie. Ook wanneer je een presentatie niet helemaal uitschrijft, kun je je hier vast een voorstelling bij maken. Zo moet een witregel op papier hoorbaar zijn met een pauze. Een titel moet enthousiast en ‘up’ klinken. Een afsluiting of conclusie moet ook als afsluiting klinken door bijvoorbeeld een stembuiging omlaag te maken in je afsluitende zin.

Liselotte Hambeukers is van jongs af aan gefascineerd door stem en presentatie. Ze studeerde Logopedie en Solozang Klassiek aan het Conservatorium. Vanuit haar bedrijf Stemkunst geeft ze onder andere stemtrainingen en stemtherapie.

Bron foto: Jason Rosewell on Unsplash

Wil je ook je stem trainen?

Meer info over Steengoed preken