In de vorige blog las je zes tips om te preken over geld. Hoe zou zo’n preek eruit kunnen zien? In deze blog lees je suggesties voor een preek over blijmoedig geven.

Veel sprekers beginnen met het schrijven van hun preek bij het begin. Dat lijkt logisch. In de praktijk gebeurt het dan regelmatig dat het intro de lading niet dekt. Daarom raad ik je aan eerst de kern glashelder te formuleren.

In de vorige blog adviseerde ik je aan bij één Bijbelgedeelte te beginnen. Hieronder krijg je allerlei achtergrondinformatie en tips voor het maken van een preek over 2 Korintiërs 8 en/of 9. Ik heb gekozen voor het thema geven, omdat dit mooi aansluit bij de veertigdagentijd die voor deur staat. (Eerder schreef ik samen met Willem J. Ouweneel het boek Veertigvragentijd.) In de veertigdagentijd het gaat over spiritualiteit, soberheid én solidariteit. Paulus schrijft in een lang betoog over een collecte in het kader van solidariteit.

1. Verzamel meer achtergrondinfo dan je uiteindelijk vertelt

Je kunt bijvoorbeeld op een kaartje aanwijzen waar Macedonië ligt. De luisteraar denkt dan onbewust dat dit belangrijke informatie is, terwijl dat niet per se zo is. Je kunt ook in een bijzin zeggen dat Macedonië in het huidige Noord-Griekenland ligt en dat Korinte in het huidige Zuid-Griekenland ligt, waardoor je het minder nadruk geeft.

Omdat je van tevoren niet weet wat je kernboodschap gaat worden, zul je in je favoriete naslagwerken op zoek gaan naar achtergrondinformatie. Bedenk daarna steeds welke achtergrondinformatie nodig is om je punt te maken.

Achtergrondinformatie bij 2 Korintiërs 8 en 9

• De Korintiërs hadden een collecte opgezet, maar de actie liep dood. Alleen het voornemen iets te geven was niet genoeg.
• Vanuit 1 Korintiërs 16 weten we dat ze wekelijks geld opzij hadden gelegd, naar vermogen. Dezelfde woorden gebruikt Paulus nu opnieuw.
• De collecte was bedoeld voor de gelovigen in Jeruzalem. Vanuit Handelingen 11 weten we dat er misoogsten waren, die tot armoede leidden.
• In Romeinen 15 kondigt Paulus de collecte aan. Hij geeft aan dat de heidenen veel te danken hebben aan de gelovigen in Jeruzalem.
• Paulus refereert aan Exodus 16: 18, waar beschreven staat dat ieder voldoende manna had.
• Destijds koesterden joodse gelovigen enige achterdocht richting niet-joodse gelovigen, die niet besneden waren en zich niet aan de spijswetten hielden. Dat maakt het des te bijzonderder als de gelovigen in Jeruzalem een collecte krijgen. Paulus benadrukt hier de eenheid. Eenheid vormt voornamelijk in 1 Korinte het centrale thema.
• In de grondtekst staat het woord hilaros, waarvan ons woord hilarisch is afgeleid. Het bijvoeglijk naamwoord hilarosbetekent ‘vriendelijk, vrolijk, blijmoedig’. Het is verwant met hileōs ‘genadig, vriendelijk’. (Bron: StudieBijbel Online)
• Het is minstens opvallend te noemen dat Paulus hier niets zegt over het geven van tienden.

Tip: Lees twee maanden gratis StudieBijbel Online.

Hier vind je een schat aan achtergrondinformatie.

2. Formuleer een krachtige kern

Kun je de kern vangen in een aantal kernwoorden of kernzinnen? Dit geeft zowel jezelf als je hoorder structuur.
Afhankelijk van de focus die je wilt aanbrengen, kun je bijvoorbeeld kiezen voor een van de vijf onderstaande manieren waarop je je kern structureert.

Drie aspecten die motiveren om te geven

1. Het is een eer om te geven.
2. Het gaat ten diepste niet om het geven van geld, maar om het geven van jezelf aan de Heer.
3. De Heer heeft de blijmoedige gever lief.

Drie doelen van de collecte

1. Geven vanuit solidariteit (vgl. ook Exodus 16: gelijkheid)
2. Geven vanwege de eenheid met andere gelovigen
3. Geven vanuit dankbaarheid

Drie perspectieven

1. Het voorbeeld van de Macedoniërs
   1. Ze zijn door ellende zwaar op de proef gesteld, maar vervuld van een overstelpende vreugde.
   2. Ze kennen een grote armoede, maar zijn zeer vrijgevig. Ze hebben boven vermogen gegeven.
   3. Uit eigen beweging hebben ze gevraagd mee te mogen doen aan de collecte.
   4. Ze gaven zichzelf eerst aan de Heer en daarna aan de mensen.
2. Mensen in Korinte
   1. Ze blinken uit in geloof, kennis en welsprekendheid, in inzet op elk gebied, in de liefde. Nu moeten ze uitblinken in dit goede werk.
   2. Paulus wil testen of hun liefde oprecht is.
3. Titus en twee broeders
   1. Titus is net als Paulus enthousiast over de mensen in Korinte.
   2. Hij wilde uit zichzelf al naar Korinte gaan.
   3. Twee broeders reizen met Titus mee, zodat zorgvuldigheid wordt gewaarborgd, waardoor Titus niet verdacht kan worden gemaakt.

Drie lagen in de hoofdstukken

1. Geven
2. Blijmoedig geven
3. De diepste reden: Jezus werd arm om ons rijk te maken.

Zo geef je niet, zo geef je wel

1. Hoe niet?

• • De collecte moet geen blijk van gierigheid zijn, vgl. Kolossenzen 3:5: hebzucht is een vorm van afgoderij.
  • De geloofwaardigheid van Paulus en van de mensen in Korinte moet niet in het geding komen; het zou een schande zijn als ze nog niks hebben ingezameld.

2. Hoe wel?

• • Gulle gave klaarleggen
  • Blijmoedig geven
  • Bedenken dat de mensen in Jeruzalem God zullen danken
  • God danken voor zijn onbeschrijflijk geschenk

3. Zorg dat het duidelijk én boeiend is

Je kunt allerlei manieren vinden om structuur aan te brengen. Hierdoor wordt je verhaal duidelijk. Maar alleen duidelijkheid is niet voldoende, het is ook belangrijk dat je verhaal boeiend blijft. Een van de manieren om je verhaal boeiend te houden is door afwisseling aan te brengen. Denk aan het toevoegen van voorbeelden, verhalen of toepassingen.

Hoe kom je aan voorbeelden?

• Ken je voorbeelden van hoe mensen geven? Kun je net zoals Paulus bij de Macedoniërs een inspirerend voorbeeld noemen? Ik hoorde pas bijvoorbeeld van een gezin waarin de kinderen tien procent van hun zakgeld weggeven. Ze mogen zelf het doel bedenken.
• Heb je voorbeelden van jezelf hoe je blijmoedig een gift gaf? Ik werd bijvoorbeeld een keer heel blij toen ik iemand op straat 10 euro kon geven.
• Heb je voorbeelden die schuren? Zo vertelde ik hoe dubbel ik het vond om een nieuwe keuken te laten plaatsen.
• Vraag bij je hoorders na hoe zij met geld omgaan en vraag of je hun voorbeelden mag noemen.

Suggesties voor de preekopbouw

Het lezen van de preek van een ander werkt vaak inspirerend. Maar soms ook verwarrend, doordat er meerdere kernboodschappen te vinden zijn in een Bijbelgedeelte. Als jij kiest voor een andere focus die je kunt verantwoorden vanuit de tekst, is dat dus oké. Dat zag je hierboven. Er zijn nogal wat verschillende insteken te bedenken. Soms werkt het lezen van de preek van een ander ook vervreemdend. Bedenk daarom voortdurend of de suggesties passen bij jou en jouw kerkelijke gemeente. Maak je een preek over een ander Bijbelgedeelte over geld? Bedenk dan of de suggesties nog steeds passend zijn bij jouw gekozen Bijbelgedeelte.

Inspirerend intro

Ken je het ezelsbruggetje van de IKEA-structuur (inspirerend intro, krachtige kern, erkenning en activerende afsluiting)? Als je de IKEA-structuur ook in mindmapvorm kent, weet je dat het intro rood is. Rood heeft een signaalfunctie; er is iets aan de hand.

Wat is in deze preek aan de hand?

Kun je bijvoorbeeld een verhaal vertellen uit je eigen leven of dat van een ander, waaruit blijkt dat het omgaan met geld – of nog specifieker – het geven van geld lastig is?

Of – zie de vorige blog – wil je ook testen of praten over geld een taboe is?

Belofte

Vat samen wat je luisteraars kunnen verwachten en waarom.

Bijvoorbeeld: Vandaag hoor je aan de hand van 2 Korintiërs 8 en 9 op welke drie manieren Paulus de mensen motiveert om te geven. Na afloop van de preek kun je dit naast je eigen geefpatroon leggen.

Kern

Zie alle opmerkingen hierboven. Probeer steeds achtergrondinformatie te geven, zodat 2 Korintiërs tot leven komt én je luisteraars de relevantie ervan voor het nu zien.

Geef erkenning

Bedenk welke bezwaren jouw publiek zou kunnen hebben tegen je kernboodschap. Benoem deze weerstand op het moment dat die het grootst is.

Een voorbeeld

‘Misschien denk je nu wel: Paulus zegt dat je niet met tegenzin moet geven, maar blijmoedig – eerlijk gezegd word ik niet altijd per se blij als ik naar mijn maandelijkse afschrijvingen kijk.’

Een mogelijke reactie

‘Dat snap ik wel. Ik heb dat zelf ook niet. En toch waardeer ik het principe van Paulus enorm. Juist daarom heb ik mijn giftenpatroon weer eens onder de loep genomen. Ik heb besloten een paar maandelijkse incasso’s op te zeggen en in plaats daarvan wat meer concrete doelen te ondersteunen.’

Denk ook aan mensen die niet in de positie zitten om te delen van hun overvloed. Aan mensen die veel hebben en hierop aangekeken worden, et cetera, et cetera.

Activerende afsluiting 

Kun je iets bedenken wat inspireert om in de praktijk iets met de preek te doen? Opnieuw geldt dat het bij jou, je preek en bij de setting moet passen.

Een aantal suggesties voor een activerende afsluiting:

• Bedank God voor zijn onbeschrijflijk geschenk en vraag wijsheid om op een blijmoedige manier te geven.
• Laat meerdere mensen meebidden en/of danken.
• Zet een paar gespreksvragen op de beamer en geef mensen de tijd deze te bespreken.
• Vraag wie iets wil vertellen over de manier waarop God heeft geleid in de manier van geld ontvangen of geven.
• Nodig mensen uit zich aan te melden voor de 40 dagenmailing van Gabriël.
• Nodig – indien van toepassing – mensen uit voor een thema-avond over geld.
• Deel euro’s uit en laat mensen nadenken aan wie ze die euro willen geven.
• Daag mensen uit thuis hun bankapp te bekijken en te checken of ze blij worden van hun giftenpatroon.
• Daag mensen die geld nodig hebben, uit dit kenbaar te maken bij de diakenen.
• Doe een concrete oproep voor een collecte, waaraan mensen ter plekke mogen geven.