Wek de interesse met een inspirerend intro

Herman spreekt voor het eerst in zijn gemeente. ‘Hallo, ik ben vandaag aan de beurt om te spreken, maar ik wil wel, ehm … meteen zeggen dat ik het heel spannend vind. Ik wist eigenlijk niet goed waar ik het over moest hebben. Ik dacht eerst aan de tabernakel, daarna dacht ik eigenlijk aan de tempel. Later vond ik het eigenlijk toch leuker om iets uit te zoeken over de gelijkenis van de bouwers. Tsja, ik had eigenlijk een zandbak mee willen nemen om iets na te bouwen, maar dat lukte niet, maar hopelijk kan ik jullie toch boeien met een verhaal over de gelijkenis van de bouwers.’

Binnen een halve minuut is het grootste gedeelte van het publiek afgehaakt.

 

Eerst relatie, daarna informatie

Bekijk eens een aantal TED-talks om te zien hoe mensen starten. Bij een TED-talk is dat nog belangrijker dan bij een preek. Een TED-talk bekijken we namelijk digitaal en als het ons niet aanspreekt wat we zien, klikken we de video weer weg. Wist je dat de eerste regels vaak uit een TED-talk worden geknipt, waardoor de start nog sterker lijkt? De meeste sprekers beginnen namelijk met een goedemorgen of goedenavond, om even contact te leggen. Taalkundig gezien is dat niet de meest briljante vondst. Relationeel gezien is het wel prettig. Zeg dus gerust goedemorgen of goedenavond. Je toehoorders kunnen dan meteen even wennen aan je stem. Als je vervolgens twee seconden je mond houdt, heb je ook nog kans dat mensen goedemorgen terugzeggen. Of – als dat niet gebruikelijk is – je vriendelijk toeknikken. Het contact is gelegd!

 

Ik luister regelmatig naar een preek met het idee ‘Wat heb ik hieraan?’ Dat komt vaak doordat iemand enthousiast is over zijn onderwerp en niks liever wil dan me meteen overladen met informatie. In sommige situaties kan dat. Als je zeker weet dat je zeer gemotiveerde hoorders hebt bijvoorbeeld. Maar op een gewone zondag is dat meestal niet zo. Mensen komen uit gewoonte. Een goede gewoonte. Ze komen over het algemeen niet speciaal voor het onderwerp waarover jij spreekt. Voordat je informatie geeft, is het daarom belangrijk eerst contact te leggen. Eerst relatie, dan informatie. Soms zul je je eerst voorstellen (zie de volgende blog in deze serie), andere keren begin je meteen met een meeslepend verhaal waarin mensen zich herkennen.

 

 

In de vorige blogs heb je gelezen over verschillende onderdelen van je preekontwerp aan de hand van de mindmap. Aan het begin van je preek maak je als het ware kennis in de voortuin en ligt de nadruk op contact en herkenning.

De eerste zinnen zijn superbelangrijk. Zeker als je toehoorders je niet kennen. Op grond van de eerste zinnen besluiten ze of ze wel of niet gemotiveerd zijn om met je mee naar binnen te gaan om bij je op de bank te gaan zitten.

 

 

Hoe wek je die interesse? Hoe zorg je ervoor dat mensen de rest van je preek willen horen?

 

Wek de interesse in je intro

Verhalen doen het altijd goed. Aan het begin, maar ook later in je preek. Dit kan natuurlijk ook anders. Bijvoorbeeld met cijfers en feiten, citaten of iets onverwachts.

 

De IKEA-start

De interesse wekken en herkenning oproepen kan op allerlei manieren. Bij het verhaal over de fruitvliegjesval werd een ik-en-de-ander-start (afgekort IKEA-start) gebruikt. Eerst een verhaal in de ik-vorm (‘Ik had last van fruitvliegjes’) en daarna richt de verteller zich op ander. ‘Herken je dat?’

 

Een paar preekvoorbeelden:

(in de herziene editie van Geloofwaardig spreken lees je er meer)

• Een paar weken geleden dronk ik een cappuccino met een vriend van me. Ik nam net een hap van het Café Noirtje toen hij vroeg: ‘Weet je wat ik me pas afvroeg? Zijn er nou dingen die jij niet mag omdat je gelooft?’ Ik was blij dat ik een koekje in mijn mond had. Daardoor kon ik even nadenken. Wat zou jij eigenlijk zeggen op zo’n vraag?

 

• Ik was begin twintig. Ik had net mijn rijbewijs en mocht de auto van mijn vader lenen. Op een kruispunt zonder verkeerslichten stak ik langzaam de straat over. Helaas. Ik wist net niet op tijd te stoppen en raakte een auto. We vulden de verzekeringspapieren in en een dag later stond ik met een bloemetje op de stoep. Ik had in die tijd allerlei vragen over Gods leiding in mijn leven. Was het de wil van de Heer dat ik die auto raakte? Ik bad voor een bijzonder gesprek. Ze namen mijn bloemetje in ontvangst. Het bijzondere gesprek kwam er niet. Zou het dan toch puur toeval zijn geweest? Wanneer zit God ergens achter en wanneer is iets gewoon toevallig? Vraag jij je dat ook weleens af?

 

• Ongeveer vijftien jaar geleden las ik de boeken van Tim LaHaye. Misschien las jij ze ook wel? Je las dan over een kantoor waar opeens een stapeltje kleding op een bureaustoel lag. Wat bleek? Daar zat elke dag een christen en die was opgenomen door de Heer. Zijn niet-gelovige collega was helaas achtergebleven. De boeken triggerden me. Ik ging me verdiepen in eindtijdmodellen. Ik ontdekte allerlei stromingen: a-, pre- en postmillennialisme. En pre-, mid- en posttribulationisme. Het begon me te duizelen. Hoe zit het nu met die eindtijd? Heb jij daar ook vragen over?

 

Variaties op de IKEA-start

Als je elke week een IKEA-start bedenkt, zullen je toehoorders je start als trucje ervaren. Varieer daarom met je intro. De ene keer heeft het met de actualiteit te maken of met een intellectuele vraag, zoals het voorbeeld van de eindtijd. Een andere keer vertel je iets over je beleving, waarin mensen zich kunnen herkennen. Herkenning is het sleutelwoord. Herkenning zorgt voor aandacht en nodigt uit naar de rest van je boodschap te luisteren.

Er zijn allerlei varianten mogelijk. Het doel is altijd dat het om de ander gaat. Je hoeft niet eens altijd woordelijk het bruggetje naar de ander te slaan. Als het goed is, zie je al eerder mensen knikken van herkenning. Ze weten en ervaren dat het over hen gaat. Zolang je niemand ziet knikken, weet je dat je nog iets mist: verbinding. Een gemeenschappelijke basis om samen het Woord van God in te duiken. Ik zeg het nog een keer: eerst relatie, dan informatie. Om een relatie op te bouwen is het belangrijk dat mensen zich herkennen in jouw vraag. Zodat ze benieuwd zijn naar het antwoord.

Dat ze zich herkennen in jouw probleem. Zodat ze de oplossing willen weten.

Dat ze zich herkennen in de diagnose. Zodat ze niet kunnen wachten op het medicijn.

Dat ze zich herkennen in het verlangen.Zodat ze samen met jou op zoek willen naar een vervulling van hun verlangen.

 

Jij en ik

Je hoeft niet per se met jezelf te beginnen. Je kunt het ook omdraaien. Bijvoorbeeld:

‘Stel je eens voor. Je drinkt een cappuccino met een vriend van je. Neem even iemand in gedachten die je kent die niet gelooft. Het mag ook een van je buren of collega’s zijn. Je neemt een slok en een hap van je koekje. Je vriend vraagt opeens: “Weet je wat ik me pas afvroeg? Zijn er nou dingen die jij niet mag omdat je gelooft?” Jij blij dat je een koekje in je mond had. Kon je even nadenken. Wat zou je eigenlijk zeggen op zo’n vraag? Ik had het pas zelf …’

 

Nog meer voorbeelden lees je in hoofdstuk 11 van het boek Geloofwaardig spreken.

 

Ik wil het boek bestellen om nog meer voorbeelden te lezen
 

Stel jezelf vragen bij het bedenken van je intro

Soms pieker je je suf op je intro, terwijl het voor het oprapen ligt. Je leest daarom hieronder een aantal vragen die je hopelijk helpen om je intro te verzinnen.

 

• Hoe zag mijn leven eruit toen ik zelf deze kernboodschap nog niet had ontdekt?

Denk maar terug aan de fruitvliegjesval. Je had last van de plaag. Nu niet meer. Dat gun je een ander ook.

 

Een voorbeeld:

Je preekt over de uitverkiezing. Je vertelt wat jouw vragen waren. ‘Ik was negentien. Ik had alle boekjes gelezen over geloofszekerheid en toch kon ik het maar niet geloven dat ik mezelf een kind van God mocht noemen. Ik zat met de uitverkiezing in mijn maag. Totdat ik een gesprek had met iemand. Ik stelde al mijn vragen. “Hoe zit het met die uitverkiezing?”, “Hoe kan ik weten of ik uitverkoren ben?” en “Is het niet oneerlijk van God?” Misschien herken je er wel iets van. Of je kent anderen die je er vragen over stellen, maar je hebt geen antwoord.’

 

• Tijdens welk pastoraal gesprek zou ik iets vertellen uit deze preek?

Je las dat het handig is om je preek te beginnen met een vraag. Een probleem. Een pijnpunt. Een verlangen. Welke persoon ken je die vragen heeft over het onderwerp waarover jij preekt? Waar zit die ander mee? Wat is het verhaal van die ander? Kun je daarover iets vertellen?

Ik hoef vast niet te benadrukken dat het belangrijk is voorzichtig te zijn met vertrouwelijke verhalen. Zelf vertel ik alleen verhalen met toestemming. Of ik verander het geslacht, de leeftijd, de naam en de setting, waardoor de situatie niet meer herkenbaar is.

 

• Wat is het tegenovergestelde van wat ik in de kern bepreek?

Een voorbeeld:je preekt over de noodzaak van aanhoudend gebed. Vertel in het intro een verhaal over jezelf of iemand anders bij wie het bidden soms verslapt.

 

• Hoe ziet de wereld eruit als iedereen zou doen wat ik in mijn preek beoog?

Het kan ook andersom. Je spreekt bijvoorbeeld over blijmoedig geven. Je vertelt niet wat er lastig is, maar hoe de wereld eruit zou zien als iedereen blijmoedig zou delen van wat hij heeft. Je roept een verlangen op.

 

 

Deze blog is een bewerking van hoofdstuk 11.1 t/m 11.6 van de herziene editie van Geloofwaardig spreken. (Let op: in het oude boek zoek je tevergeefs naar deze info.)

Klik op het boek om het boek te bestellen, zodat je geen enkele tip mist.

 

 

 

Bron foto: Gabry Zijlstra van Huisstijl voor jou.