Hoe preek je over lastige teksten?

Ananias en Saffira vallen dood neer omdat ze de waarheid verdraaien. Het kind van David en Batseba moest sterven. Als je zulke Bijbelgedeelten leest, voel je je verontwaardigd. Je leest over strenge straffen, waarbij ook onschuldige kinderen niet gespaard worden. Dat is toch niet eerlijk, denk je dan. Hoe preek je over lastige teksten die een struikelblok lijken om God te begrijpen?

 

Age Romkes en Pieter Siebesma schreven het boek Struikelblokken: Bijbelstudies over lastige teksten.

Gebruik hun tips, zodat struikelblokken stapstenen worden.

 

Door Age Romkes

 

1. Roep op om te erkennen dat God het recht heeft te oordelen en te beschikken over leven en dood.

In de Bijbel beschikt God als schepper over leven en dood. Wij hebben er moeite mee dat Iemand anders over ons leven mag beschikken. Leg uit dat wij (te veel?) uitgaan van ons recht op zelfbeschikking. Bedenk dat Hij rechtvaardig en goed is. Wij kunnen God niet de maat nemen.

 

2. Leg uit dat het de vraag is of de straf altijd werd toegepast.

Denk aan een aantal wetten, zoals de doodstraf bij het werken op sabbat. Geven ze misschien de maximale strafmaat aan? Zo kun je straks in Nederland zes jaar cel krijgen voor appen achter het stuur. Maar we moeten nog zien of rechters die straf ook echt gaan opleggen.

 

3. Benadruk niet alleen de verschillen met toen en nu, maar ook de overeenkomsten. 

Dat kinderen zouden moeten lijden vanwege het gedrag van hun ouders, strijkt ons tegen de haren in. Toch lijkt het ook wel bij de structuur van de werkelijkheid te horen. In zekere zin is het nu niet anders: kinderen zijn afhankelijk van hun ouders. Als volwassenen oorlog voeren, zijn kinderen daar ook het slachtoffer van.Wat in Israël gebeurde, gebeurt op veel plekken van de wereld nog steeds. En ook nu lijden er kinderen in ons eigen land onder het gedrag van hun ouders, bijvoorbeeld bij een (v)echtscheiding.

 

4. Laat zien dat de Bijbel juist ook een krachtig tegengeluid laat horen.

Ezechiël verzekert ons: ‘Iemand die zondigt zal sterven, maar een zoon hoeft niet te boeten voor de schuld van zijn vader, en een vader hoeft niet te boeten voor de schuld van zijn zoon’ (Ez. 18:20).

 

5. Doe je voordeel met het onderscheid vanuit de bijbelse ethiek:

• de praktijk
• de concrete voorschriften
• de achterliggende idealen

 

Wat de praktijk betreft blijken ook de ‘helden’ in de Bijbel, uitgezonderd de Here Jezus Zelf, geen betere mensen dan wij. Zij geven lang niet altijd het goede voorbeeld. Ook de concrete voorschriften weerspiegelen niet altijd de volkomen wil van God, maar gaan in op de weerbarstige werkelijkheid en reguleren soms situaties die niet het ideaal weerspiegelen. Denk bijvoorbeeld aan echtscheiding (Deut. 24:1-4, maar vgl. Matt. 19:8) of slavernij (Ex. 21:1-11, vgl. 1 Kor. 7:21v).

 

Vraag je af …

• of we in de richting van Gods ideaal bewegen als de normen en waarden in onze cultuur verschillen van die in de Bijbel, zoals in het geval van de afschaffing van de slavernij, of daar juist bij vandaan.

 

• in hoeverre het Bijbelgedeelte de uiteindelijke bedoeling van God zuiver weergeeft. Een wet die zegt dat je een zoon van je tweede vrouw eerlijk moet behandelen (Deut. 21:15-17) keurt daarmee polygamie niet goed. Betrek het geheel van de Bijbel in je overwegingen; een geïsoleerde tekst geeft soms een tussenstand weer en niet het ideaal.

 

• hoe in een concrete richtlijn de goedheid van God naar voren komt. ‘U zult niet echtbreken’ klinkt misschien streng, maar het biedt wel veiligheid aan de partner en eventuele kinderen.

 

Deze blog verscheen naar aanleiding van het boek Struikelblokken: Bijbelstudies over lastige teksten.

 

Op 8 maart 2019 start de training Geloofwaardig preken over ongemakkelijke teksten in samenwerking met de Theologische Universiteit Kampen.

 

Ik wil meer weten over die training over preken over ongemakkelijke teksten
 

Bron foto: Pixabay.