In gesprek met Tim van Wijngaarden over cabaret en (s)preken
Ik ga met Tim in gesprek over cabaret en (s)preken. Timzingt creëert ontroerend goed liedjescabaret, rake poëzie en scherpzinnige columns. Ik ben benieuwd wat we als sprekers van hem kunnen leren.
Wat maakt iets goed, raak en scherpzinnig?
Haha, dat klinkt weinig bescheiden op mijn website, hè? Maar het is wel lastig om je eigen waar aan te prijzen. Je kunt toch moeilijk zeggen dat ik redelijk middelmatige producten maak. Maar goed de ervaring leert dat het mensen raakt en dat maakt ook dat ik wel durf te zeggen dat het scherp en zinnig is. Het heeft te maken met originaliteit, herkenbaarheid en ‘op het randje balanceren’. Anders wordt het flauw en gezapig. Op de rand van het ravijn moet je leren bloemen plukken met het gevaar dat je uit balans komt en bijna erin valt. Anderzijds: het mooiste uitzicht heb je aan de rand. Huiveringwekkend en adembenemend. Dat zou je dan scherp kunnen noemen.
Wat vind je daarvan ook van toepassing op een preek?
Ik vind de poging om originele dingen uit een tekst te putten wel een opdracht voor de spreker. Dat je er iets uithaalt wat niet voor de hand ligt. Dat vergt studie en creativiteit: een preek is ook het spirituele spel tussen de spreker en de tekst en daar is meer ruimte dan vaak wordt gebruikt. Daarnaast vind ik herkenbaarheid ook belangrijk in een preek. Te vaak wordt een soort geestelijk universum geschapen waarbij de preek nauwelijks raakvlakken heeft met het leven hier en nu.
Hoe luister jij naar preken?
Ik probeer ontvankelijk te luisteren en te geloven dat er iets gezegd gaat worden wat voor mij zou kunnen zijn. Soms wel lastig, omdat ik vorm ook belangrijk vind. Als een spreker een tic heeft of vaak eenzelfde beweging maakt of een type intonatie heeft dan kan dat me zo afleiden dat ik alleen maar daarmee bezig ben. Achteraf gaat het dan om de beste imitatie van het spreekgedrag. Hilarisch, maar misschien niet het doel van een preek. Alhoewel: een kromme stok …
Je jeugdleider vertelde ooit dat je de Bijbel moest lezen zonder bril. Zo te lezen stoorde dit jou nogal.
De neiging om te denken dat anderen bevooroordeeld de bijbel lezen is universeel. Dat heb ik zelf ook. Het is een beetje ‘balk-en-splinter-verhaal’. Het stoort me vooral dat mensen ‘Ik lees gewoon wat er staat’ toepassen voor hun eigen stokpaardjes terwijl anderen dingen die er ‘gewoon staan’ in hun context moeten worden gelezen. Ja, zo lust ik er nog wel een paar. Dat is op zijn minst inconsequent. Het gaat er overigens ook niet om dat je vervolgens alles wat iemand uit de bijbel vist wel okee moet vinden. Het gaat om het besef van onze beperkte kijk en blik op de dingen. Dat maakt je in principe milder en meer luisterbereid (is dat een woord?).
Heb je er zelf weleens over gedacht om te preken?
Ja, ik preek in mijn eigen kerk weleens omdat ze daar sprekers nodig hadden en ik ben wel gewend om voor groepen te spreken, dus toen deed ik dat. Zo simpel kan het ook zijn.
Sprekers willen over het algemeen informeren, vermaken én beïnvloeden. Hoe zit dat bij jou? Enkel vermaken of ook een boodschap?
Tsja. Ik vind het weer anders bij een cabaretier. Dan is het vooral vermaak en verpakt in de vorm krijg je nog best een hoop invloed binnen. Maar als ik moet kiezen tussen ‘wat heb ik gelachen vanavond’ en ‘wat heb ik veel geleerd vanavond’, dan kies ik voor het eerste.
Wat kunnen sprekers van jou leren als ze naar jou luisteren?
Eerlijk zijn en zichzelf niet te serieus nemen. En geloven dat mensen echt niet dom zijn: ze pikken de boodschap er sowieso wel uit. En heel vaak is dat niet de boodschap die de spreker erin had gestopt.
Lees ook de tips van Tim om steengoede verhalen te vertellen
