Te snel willen toepassen

David Helm schetst in zijn boekje Prediking allerlei valkuilen bij het interpreteren van de Bijbel. Een ervan is te snel naar de toepassing gaan.

 

Door David Helm

 

Stel je voor dat je een boodschap moet voorbereiden voor een groep jonge ouders. Je besluit over 1 Samuel 2:12-21 te spreken:

De zonen van Eli echter waren verdorven mannen; zij kenden de Heere niet. Want de handelwijze van deze priesters met het volk was aldus: wanneer iemand een offer bracht, kwam de knecht van de priester, terwijl het vlees kookte, met een drietandige vork in zijn hand, stak die in de kookpot, in de ketel, in de pan of in de pot, en alles wat de vork dan optrok, nam de priester voor zichzelf. Zo deden zij met al de Israëlieten die daar in Silo kwamen. Ook vóór zij het vet in rook lieten opgaan, kwam de knecht van de priester en zei tegen de man die het offer bracht: Geef dat vlees om te braden aan de priester, want hij wil geen gekookt vlees van u aannemen, maar rauw. En wanneer die man tegen hem zei: Zij moeten dat vet beslist eerst in rook laten opgaan; neem daarna maar voor uzelf zoals uw ziel verlangt, dan zei hij tegen hem: Nee, u moet het nú geven, en zo niet, dan neem ik het met geweld. Zo was de zonde van deze jongemannen voor het aangezicht van de Heere erg groot, want de mensen verwierpen hierdoor het offer van de Heer.

Maar Samuel diende voor het aangezicht van de Heere. Hij was een jongen, gekleed in een linnen priesterhemd. Zijn moeder maakte van jaar tot jaar een klein bovenkleed voor hem en bracht hem dat, wanneer zij met haar man kwam om het jaarlijkse offer te brengen. Dan zegende Eli Elkana en zijn vrouw, en zei: Moge de Heere u nageslacht geven uit deze vrouw, vanwege dat wat zij de Heere gebeden heeft. Vervolgens gingen zij weer terug naar zijn woonplaats. En inderdaad zag de Heere naar Hanna om. Zij werd zwanger en baarde drie zonen en twee dochters, en de jonge Samuel werd groot bij de Heere. (HSV)

 

Bij de eerste lezing vallen je drie dingen op

• De tekst spreekt over twee soorten ouders en kinderen: enerzijds Eli en zijn waardeloze zonen, anderzijds Hanna en haar kleine Samuel, die God dient.

• Je bent onder de indruk van de tegenstelling tussen deze personen. Het verhaal van Eli leest als een handboek over slecht ouderschap, terwijl de benadering van Hanna betere resultaten oplevert.

• Je bedenkt twee speerpunten voor je boodschap.

 

1. Slechte ouders laten toe dat hun kinderen te veel eten, maar goede ouders niet.

Het was weerzinwekkend dat Eli’s zonen zich volpropten met offervlees!

2. Slechte ouders maken geen gebruik van de mogelijkheden die de gemeente biedt om hun kinderen aan te sporen tot een godvrezend leven, maar goede ouders zijn altijd aanwezig en beschikbaar.

Wat geweldig dat Hanna ervoor zorgde dat Samuel altijd in de kerk was wanneer de deuren open waren!

 

Je hebt een opzetje voor je toespraak

En bovendien, je weet dat deze weerklank zal vinden bij de jonge ouders in je gemeente. De slechte lichamelijke conditie van veel kinderen is tenslotte regelmatig in het nieuws en er is wetgeving ophanden die daar iets aan wil doen. Het zal weinig moeite kosten vergelijkbare principes te contextualiseren die van toepassing zijn op hun geestelijke welzijn.

 

Je verkondigt je boodschap

Het duurt niet lang of er worden nieuwe kinderprogramma’s gelanceerd naar aanleiding van deze preek. Er worden conferenties gepland over goed ouderschap. Prachtig, want zo zullen de gemeenteleden met elkaar over christelijke opvoeding spreken!

 

Hebben we nu de kern te pakken?

Missen we op deze manier niet de rijkdom van het woord?

We zien de kernboodschap van de tekst over het hoofd.

Als we het gedeelte een paar keer extra lezen, realiseren we ons waarschijnlijk dat het in 1 Samuel 2:12-21 helemaal niet allereerst over opvoeding gaat. Het gaat over de heiligheid van God. Dit gedeelte beschrijft hoe het slechte leiderschap over het volk van God de spot drijft met God Zelf. Het probleem in dit hoofdstuk is dat God niet op de juiste manier wordt vereerd. En als we ons wat langer in 1 Samuel verdiepen, zullen we beseffen dat er sprake is van een verhaalmotief van vervanging binnen Gods gezin. De tekst brengt de jonge Samuel precies op dit punt ter sprake omdat hij, in plaats van de zonen van Eli, de dienst aan God zal gaan leiden in overeenstemming met Gods Woord. God kan Zijn werk niet gedaan krijgen omdat men Zijn Woord losgelaten heeft. Maar nu de situatie hopeloos lijkt, zal God een andere man en priester laten opstaan die de leiding neemt.

Betekent dit dat wij vanuit deze tekst niet over opvoeding kunnen preken? Dat zeg ik niet.

Maar we mogen het eigenlijke punt van dit gedeelte niet over het hoofd zien.

De mogelijke toepassingen moeten het eigenlijke punt van de tekst nooit overschaduwen.

We kunnen vanuit deze tekst ware, bijbelse dingen over opvoeden zeggen. Daarbij moeten we ons echter respectvol onderwerpen aan de nadruk die de tekst legt. Dat is het verschil. Dat is de uitdaging waarvoor wij gesteld worden.

 

Vaak lezen we deze geschiedenissen wel, maar zien we niet waar de Heilige Geest vooral aandacht voor vraagt, omdat we het Woord van God reduceren tot niets meer dan een aantal grondbeginselen voor een godvrezend leven. Sterker nog: wanneer we 1 Samuel vanuit het licht van Jezus bekijken, zien we dat Christus falend priesterschap vervangt. Laten we het Oude Testament altijd lezen vanuit de context van het Nieuwe Testament.

 

Bovenstaande is een bewerking van een gedeelte uit het boek van David Helm: Prediking: hoe we Gods woord uitleggen en toepassen.

 

Wat herken jij in dit voorbeeld? Zou jou dit ook kunnen overkomen? Waarom wel of niet?

 

 

Wil je zowel studerend als biddend op zoek naar een goede kernboodschap voor je preek?

Welkom bij de driedaagse retraite Laat de Bijbel spreken!

 

Meer info en aanmelden retraite
 

 

 

 

 

Bron afbeelding: debijbel.nl.