graven spitten verantwoord bijbelgebruik bijbeluitleg preken preek paulien vervoorn geloofwaardig

Laat de tekst spreken

Ik liet deze cartoon zien tijdens een training. Er werd gegrinnikt. Sommige deelnemers herkenden zichzelf erin. Of een ander. Een paar dagen later zette ik de cartoon op Facebook. Die dag kwam Jonathan, meer dan tien jaar predikant, langs voor een individuele training. Ik had net zijn preekopzet doorgelezen. Het was een preek vol algemeenheden waarbij hij nauwelijks een tekst had bestudeerd. Hij noemde wel een paar losse teksten. Het leek me mooi om met Jonathan te kijken hoe hij de Bijbel meer zou kunnen laten spreken. Jonathan gaat zitten en legt zijn preekaantekeningen neer. Hij kijkt me aan en vraagt: ‘Zette je die cartoon vanmorgen op Facebook nadat je mijn preekopzet las?’ ‘Bijna wel. Wees blij dat ik je niet heb getagd!’ We lachen en gaan aan de slag.

 

Ik raad altijd aan om je preekvoorbereiding te starten bij één Bijbelgedeelte. Je gaat daarbij drie fases door:

 

  1. Ontdekken wat er staat.
  2. Begrijpen wat het toen betekende.
  3. Toepassen in het dagelijks leven.

 

Deze methode kom je in de boeken ook wel tegen als OBT, zoals in het boek Verantwoord bijbelgebruik van John Boekhout. Als je geen zogenaamde tekstpreek houdt, maar een thematische preek, wijkt de voorbereiding waarschijnlijk een beetje af. (Zie hoofdstuk 7.4 uit Geloofwaardig spreken voor tips.)

 

Hoe bestudeer je de tekst waarover je wilt preken?

 

Hierover lees je meer in hoofdstuk 7 van Geloofwaardig spreken. Dit sluit mooi aan bij een blog van Preaching Donkey die ik met toestemming overneem.

Vertaald door Henk van ter Meij 

 

Observatie. Wat zie ik?

Deze stap is gewoon het tekstgedeelte lezen en aantekeningen maken van alles wat je ziet.

Wat zegt de tekst?

Wat beweert de tekst?

Kijk naar signaalwoorden zoals en, maar, daarom en zodat. Dit soort woorden laten oorzaak en gevolg zien. Ga op zoek naar werkwoorden, omdat ze laten zien wat er gebeurt.

Kortom, besteed veel tijd aan het op verschillende manieren lezen en herlezen van het Bijbelgedeelte en schrijf alles op wat je tijdens het lezen te binnen schiet.

Het is belangrijk gedurende dit proces te bidden. Laat de Heilige Geest jou zelf iets over het Bijbelgedeelte leren, voordat je verdergaat naar andere bronnen, zoals commentaren en handboeken.

 

Interpretatie. Wat betekent het?

Deze stap brengt de studie op een hoger niveau. Stel de vraag: wat is de betekenis van wat er staat? En de vraag: op welke waarheden wijst het? Deze vragen laten zien hoe het Bijbelgedeelte in het geheel van de Schrift past. Je onderzoekt de context: wat gaat aan dit Bijbelgedeelte vooraf en wat komt erna? Je onderzoekt de geschiedenis en de cultuur van de tijd waarin het Bijbelgedeelte werd geschreven om een juist beeld van de betekenis te krijgen. Nu ga je ook commentaren bekijken en een goede studiebijbel inzetten.

 

Toepassing. Hoe kan de tekst worden toegepast?

Ten slotte vraag je je af hoe de passage in het dagelijks leven kan worden toegepast. Het mooie van dit proces is dat, wanneer je de twee vorige stappen heb doorlopen, je een gedegen begrip hebt van wat het Bijbelgedeelte te zeggen heeft en wat dit betekent. Hieruit vloeien op een natuurlijke manier de verschillende toepassingen voort. Het is van belang rekening te houden met mensen allerlei geestelijke omstandigheden, verschillende levensfasen en verschillende achtergronden en ervaringen.

Schrijf alles op wat je te binnen schiet over hoe je publiek de Schrift zou kunnen gaan toepassen.

 

Enkele vragen om in overweging te nemen:

  • Kan er een voorbeeld worden gevolgd?
  • Is er een gebod waaraan moet worden voldaan?
  • Is er een waarheid die moet worden omarmd?
  • Is er een stap die moet worden genomen?

Deze vragen helpen je bij het vinden van toepassingen.

 

Een voorbeeld

Laten we eens kijken naar een preek over bezorgd zijn. In deze preek richt ik me op Filippenzen 4:6-7, waar staat: ‘Wees in geen ding bezorgd, maar laat uw verlangens in alles, door bidden en smeken, met dankzegging bekend worden bij God; de vrede van God, die alle begrip te boven gaat, zal uw harten en uw gedachten bewaken in Christus Jezus.’ (HSV).

 

Bij het doorlopen van de bovenstaande stappen heb ik intensief bestudeerd wat deze passage te heeft te zeggen, wat ze betekent en hoe ze toegepast kan worden. Ik heb onder andere ontdekt dat het gebod ‘Wees niet bezorgd’ bestaat. Aan dat gebod is een praktische stap verbonden: ‘Laat uw verlangens in alles, door bidden en smeken, bekend worden bij God’. Hieraan is weer een belofte gekoppeld: ‘De vrede van God, die alle begrip te boven gaat, zal uw harten en uw gedachten bewaken in Christus Jezus’. Ik heb bepaald wat dit betekent in de context, door de cultuur van toen te bestuderen. Ik heb alles naast de commentaren gelegd om er zeker van te zijn dat mijn aannames niet buiten de bandbreedte van de Bijbel vallen.

 

Ten slotte heb ik een lijst opgesteld met manieren waarop mensen deze passage in hun leven kunnen toepassen door het in praktijk te brengen in het naleven van het gebod, het omarmen van de belofte, met als gevolg dat ze vrede zullen ervaren.

 

Je gebruikt niet ALLES wat je bij het studeren hebt ontdekt, en dat is prima! Je moet werken vanuit een overvloed aan kennis en niet vanuit een tekort. Als je probeert te preken over een tekst waar je maar een oppervlakkige kennis van hebt, zul je merken dat je maar moeite je hoofdgedachten kunt vasthouden, wanneer je de preek houdt. Dat werkt niet voor jou, maar ook niet voor je publiek.

Doorgaans gebruik ik 25 tot 30 procent van wat ik heb bestudeerd. Waarom niet 100 procent? Omdat de preek dan een uur of drie zou gaan duren. Maar waarom moet je dan zo veel studeren? Hoe meer je de stof beheerst, des te beter ben je in staat er met gemak over te spreken.

 

Wil je de Bijbel laten spreken?

Welkom bij de retraite Laat de Bijbel spreken

 

 

Bron cartoon: Gert Oudenampsen. Met toestemming overgenomen van de Evangelische Omroep.

Tags:
mm
Paulien Vervoorn
paulien@geloofwaardigspreken.nl

Spreker, trainer en auteur. Geeft (s)preektrainingen aan sprekers, voorgangers en predikanten die met nog meer impact willen spreken.

1 Comment
  • Keesjan Valk
    Beantwoorden

    Vandaag kreeg ik de uitdaging om eens een tekstpreek te houden. Normaal houd ik altijd thematische preken. Jouw blog heeft me al erg geïnspireerd om het eens anders aan te pakken.

    mei 15, 2020 at 7:47 pm

Plaats een reactie