Plan je preekthema’s
Het nieuwe jaar ligt voor je. Een nieuw jaar met nieuwe voornemens en een agenda waar je weer fris doorheen bladert. Daarin zie je allerlei preekbeurten staan op verschillende plekken. Hoe ziet je preekagenda eruit? Zit er lijn in? Volg je een leesrooster of is er een maand- of jaarthema?
Veel kerken werken met preekthema’s. Of de voorgangers volgen de bijbellezingen uit het oecumenisch leesrooster om uit te preken. Een van de voordelen van zulke roosters is dat je niet op maandagochtend hoeft te bedenken waarover je komende zondag zult gaan preken. Hoe pak jij dit aan?
Voordelen van leesroosters, preekthema’s en prekenseries
Het volgen van een bestaand leesrooster heeft meerdere voordelen. Zo is de kans groter dat je jezelf (en je hoorders) behoedt voor stokpaardjes. Er is nagedacht over een mix in preekonderwerpen, er is aandacht voor zowel Oude Testament en Nieuwe Testament en de bijbelgedeelten passen bij het kerkelijk jaar. En een ander voordeel is dat je wordt uitgedaagd om te preken over bijbelgedeelten die je anders misschien niet zo snel zou kiezen.
Als jouw gemeente geen bestaand rooster volgt, raad ik je aan om van tevoren met elkaar een rooster te maken met preekthema’s en prekenseries. Het maken van zo’n rooster vraagt aan het begin van het seizoen uiteraard wat denkwerk. Daarna heb je gelukkig een kapstok en hoef je minder lang na te denken over een preektekst. Het levert je ook tijdwinst op als je langere tijd over hetzelfde thema of uit hetzelfde bijbelboek preekt, omdat je de achtergrondinformatie voor meerdere preken kunt inzetten. Tot zover de voordelen voor jezelf.
Voor je hoorders zijn er ook voordelen: Het is fijn als je bepaalde thema’s wat meer diepgang kunt geven door er diverse preken aan te wijden. Soms zullen je luisteraars met extra interesse en verwachting naar je preek luisteren. Ik kan me bijvoorbeeld een prekenserie over Jozef herinneren die mijn eigen voorganger hield. Van gemeenteleden om me heen hoorde ik dat ze geen preek wilden missen en dat door zo’n prekenserie een verhaal tot nieuw leven komt.
Een lijstje met mogelijke preekthema’s
- Een heel bijbelboek, zoals
o Jona in vier preken
o Efeziërs in zes preken
o Filippenzen in vier preken
- Delen van bijbelboeken, zoals
- Ik-ben-uitspraken
- gelijkenissen
- de brieven in Openbaring
- Bijbelse onderwerpen, zoals
- de tabernakel
- de vrucht van de Geest
- ontmoetingen van Jezus met individuen
- Een bijbels persoon
- Bijbelse kernwoorden, zoals
- wedergeboorte
- bekering
- verzoening
- Een boek als uitgangspunt, zoals
- Zonderschuld (van Mattias Rouw): over verzoeningsmodellen
- Merkbaar aanwezig (van David Fitch): over missionair leven
- Eindelijk thuis (van Henri Nouwen): over de verloren zoon
- Een lied als uitgangspunt, zoals
- ‘Wat de toekomst brengen moge’
- ‘Jezus Overwinnaar’
- ‘Veni Creator Spiritus’
- Een thema als uitgangspunt, waarmee je nog allerlei kanten op kunt, zoals
- bidden
- christen zijn in je omgeving
- goed omgaan met de schepping
- Een (inter)nationale dag als uitgangspunt, zoals
- Bevrijdingsdag
- Moederdag
- Keti Koti
Gastsprekers
In veel gemeenten zijn de gastsprekers vrij in het kiezen van hun preekthema. Als je de juiste gastsprekers wilt indelen bij de juiste preekthema’s, zul je vroeg moeten plannen. In de praktijk is dat best lastig.
Toen ik in mijn thuisgemeente verantwoordelijk was voor het sprekersrooster, hadden we een maandthema gepland over generaties in de Bijbel. We hadden iemand benaderd namens Compassion om iets te delen over de rol van kinderen in de Bijbel, Willem Ouweneel als senior over het doorgeven van je geloof en Rob Hondsmerk van Stichting Generatio zoomde tijdens zijn preek in op de rol van tieners. Zelf trapte ik af met een preek die ik twee weken eerder had voorbereid met de kinderen van groep 7 en 8 (zie voor ideeën week 12). Soms deden we het andersom: we keken welke sprekers gepland stonden en bedachten een thema, waarbij we zo veel mogelijk gebruikmaakten van de expertise van de spreker.
Zelf ben ik op allerlei plekken gastspreker. Om eerlijk te zijn word ik niet altijd blij als ik word gevraagd om over een heel specifiek bijbelgedeelte te preken. Zoiets kost me namelijk veel tijd en zo’n preek is soms zo specifiek, waardoor ik ’m niet snel de weken erna ook nog kan houden. En dat is als gastspreker toch fijn. Ook als planner in mijn thuisgemeente heb ik er altijd voor gestreden dat je een gastspreker niet moet overvragen met iets heel specifieks waar hij of zij misschien wel twintig uur mee bezig is.
Een mooi voorbeeld vind ik De Pijler, een grote evangelische gemeente in Lelystad, waar ik al jaren ongeveer twee keer per jaar spreek. Zij vragen hun gastsprekers mee te draaien in hun jaarthema. Ze komen zelf met voorstellen waarvan ze denken dat die bij mij passen of ze komen met onderwerpen waarmee ik nog allerlei kanten op kan. Ze sturen hun mail vaak aan alle (gast)sprekers. Door op ‘allen beantwoorden’ te klikken, ontstaat soms een mooie brainstorm. Ze hadden ze bijvoorbeeld een maand gepland over de Psalmen. Op een heel natuurlijke manier ontstond bij de sprekers een verdeling in soorten Psalmen. De één een lofzang, de ander een pelgrimspsalm, de ander een boetepsalm, et cetera.
Ds. Pieter Kleingeld, NGK Oegstgeest:
Een prekenserie lijkt voor mij op de voorbereiding van een meergangendiner. Ik ben al weken (soms maanden) van tevoren in de weer met lezen, ideeën, luisteren, commentaren, graag ook wat extra boeken, wellicht een podcast of preek van een ander, films en muziek. Ik probeer alle ideeën in een mindmap te verwerken en zelfs wat eerste preekideeën te schetsen. Kortom: heel veel ingrediënten liggen op de keukentafel. En dan ga ik aan de slag.
Bij een prekenserie over Jozef heb ik een paspop en een kledingrek gekocht. Gemeenteleden zorgden voor de kleding en een carnavalswinkel voor een farao-outfit. De verhalen van Jozef worden immers gemarkeerd door zijn kleding. Elke zondag wanneer Gods verhaal met Jozef centraal stond, had de paspop een bijpassend kledingstuk aan. Elke zondag had een eigen thema, maar de kleding verbond alle preken. Ook liet de kleding aan het kledingrek mooi zien dat Jozef net als Jezus begon als koningskind, afdaalde tot in de dood en uiteindelijk gerechtvaardigd werd.
Deze prekenserie was onderdeel van een nog grotere serie over kleding. Ik was namelijk geraakt door uitdrukkingen als ‘ons met Christus bekleden’, dat Jezus naakt aan het kruis onze schaamte droeg, en ook door de misstanden in de kledingindustrie. Maar, ik denk, dat ik mijn hand hier wat overspeelde, want ik liep het risico de serie te lang te maken. Toch is het mijn ervaring dat als je een gemeente wilt helpen een deel van het evangelie echt eigen te maken, je de tijd daarvoor mag nemen in preken en liefst ook aanvult met concrete praktijken en levensverhalen. Toen we met mijn vorige gemeente verhuisden naar een nieuw gebouw, zorgden ze dat er een grote keuken in kwam. Dat was een mooie bevestiging van een prekenserie over gastvrijheid.
Vragen
- Werk jij met een preekrooster? Waarom wel of niet?
- Op welke prekenseries kijk je met veel plezier terug? Waarom juist die?
- Met wie zou jij kunnen brainstormen over het preekrooster in jouw kerk?
Bovenstaande tekst komt uit week 2 van Zin in preken: wekelijkse inspiratie voor (s)prekers.
Bron foto: Facebookgroep Predikanten en Pastores.
