Preeklezen, vijf tips

Een predikant zegt plotseling af. Of er blijven steeds een paar lege plekken in het preekrooster over. Of jullie hebben op het moment geen dominee en vinden het belangrijk dat er niet elke week een onbekende op de kansel staat.

Er kunnen allerlei redenen zijn waarom jij wordt gevraagd een preek te lezen.

 

Wat is preeklezen?

In de rechterflank van de reformatorische kerken worden vanwege een predikantentekort preken gelezen. Een (meestal) niet theologisch geschoolde ouderling leest dan een bestaande preek voor. In kerken zoals de PKN en NGK komt het ook wel voor dat een gemeentelid die ervaring heeft met spreken voor groepen, wordt gevraagd een preek te lezen. Ik ken ook gemeenten die bestaande preken aanpassen aan de lokale context. Een soort preeklezen nieuwe stijl. Voor hen is deze blog.

 

Niet al je gemeenteleden zijn positief als ze weten dat er een preek wordt gelezen. De een vindt het lastig om de aandacht erbij te houden omdat hij preeklezen associeert met vastgeplakt zitten aan het papier, een ander vindt het concept maar ouderwets en weer een ander is argwanend als hij doorheeft dat je dingen aanpast, want jij hebt – in tegenstelling tot de auteur van de preek – geen theologie gestudeerd.

 

Hoe lees jij een preek op zo’n manier dat je luisteraars hun aandacht er wél bij kunnen houden, bijna denken dat je de preek zelf hebt gemaakt en toch met een gerust hart luisteren naar de Bijbeluitleg? Vijf tips voor preeklezen nieuwe stijl.

 

1. Zoek een passende preek

Een gastspreker weet niet altijd wat in jullie lokale gemeente speelt. Jij wel. Jij weet van de zorgen en de zegeningen, de vragen en de visie.

Hoe mooi is het dan als jij een preek vindt die aansluit bij jullie gemeente, bij hoe God aan het werk is?

Ik gaf meerdere keren de training Geloofwaardig preeklezen aan preeklezers in NGK-kerken (en voormalige GKv’s). De meeste deelnemers zochten naar een bestaande preek binnen de eigen kerkelijke richting. Dat lijkt me ook het meest logisch, omdat je dan kritische vragen voorkomt en aansluit bij de eigen traditie. Ik kan overigens allerlei uitzonderingen bedenken. Een NGK-deelnemer (toen nog GKv) maakte zich een preek van de paus eigen. En een ander een videopreek van Henri Nouwen. Beide preken sloten goed aan! En zelf luisterde ik vroeger als Gergemmeisje naar leespreken van Bunyan, Philpot en Spurgeon, die nota bene de kinderdoop verwierpen!

 

Soms is het voor jezelf heel helder welke preek je gemeente nodig heeft. Toch kan het fijn zijn als je dit nog even checkt bij collega-preeklezers, een ouderling of je eigen predikant. Zeker als je een preek kiest buiten de gebaande paden.

 

2. Pas de preek aan

Pas de preek aan op punten waar dat mogelijk is. Denk aan:

• de actualiteit
• het kerkelijk jaar
• een eigen voorbeeld
• voorbeelden uit de lokale gemeente
• (het lanceren van) een plaatselijk initiatief

 

Het is wel belangrijk dat je op de juiste plek iets aanpast. Zo komen voorbeelden over zorgen en moeiten vaak het beste tot hun recht in het begin van de preek en niet aan het einde van een preek. En voorbeelden die de kernboodschap onderstrepen, passen meestal het beste in het midden.

Daar zijn overigens allerlei uitzonderingen op. Als je een ‘professionele preeklezer’ wilt worden, lees dan week 19 uit Zin in preken: Ga flexibel om met de IKEA-structuur.

 

3. Laat de kernboodschap intact

De preek is gemaakt door een theoloog. Dat is een van de redenen waarom je een preek van een ánder houdt in plaats van dat je er zelf een maakt. Ik geef daarom altijd het advies de kernboodschap intact te laten. Stel je voor dat je een preek kiest over waarheid en genade en je slechts één aspect laat horen … Daarmee doe je geen recht aan de auteur en niet aan zijn of haar evenwichtig geformuleerde boodschap.

Heb je een goede reden om de kernboodschap aan te passen? Officieel is de kerkenraad verantwoordelijk. Je zou met de kerkenraadsleden kunnen overleggen, want hier worden verschillende keuzes in gemaakt.

 

4. Laat merken welke tekst van wie is

Ik was pas zelf plotseling ziek en kon daardoor niet preken. Iemand viel in en nam een preek van mij als uitgangspunt. Ze liet meerdere keren duidelijk merken wanneer het mijn ‘tekst’ was en wanneer ze haar eigen voorbeelden toevoegde.

Je kunt dit op meerdere manieren doen.

• Door de naam te noemen. Toen Paulien op vakantie was, maakte ze dit mee. Ze beschrijft het zo: ‘…’.
• Door van plek te wisselen. Zodra je achter de katheder staat, is het de tekst van de auteur. Als je ernaast staat, deel je een eigen voorbeeld.
• Door van tevoren aan te geven van wie de preek is en te zeggen welke voorbeelden van jezelf zijn.

 

5. Oefen hardop

Als je veel contact wilt maken met je luisteraars, is het fijn als je niet te veel aan het papier vastzit. Natuurlijk vindt iedereen het logisch dat je de achtergrondinformatie meer voorleest dan een eigen voorbeeld. Experimenteer met manieren die het beste bij jou passen. Bijvoorbeeld elke zin op een nieuwe regel of je eigen voorbeelden van tevoren hardop oefenen. Of noteer aanwijzingen voor je stem, zoals het tempo of een stilte in de kantlijn.

Zie ook week 10 van Zin in preken: Draai aan de knoppen van je stem.

 

Wil je me uitnodigen voor een training voor jullie preeklezers?

Bovenstaande tips schreef ik voor een specifieke gemeente waar ik de preeklezers twee dagen trainde. Wil je een training voor jullie preeklezers?

 

Na de training …  

… weet je hoe je je een bestaande preek op een verantwoorde manier eigen maakt

… heb je meer zin en plezier in het preeklezen

… heb je ervaren hoe je volop aansluit bij je luisteraars, waardoor zij ook meer zin hebben in een voorgelezen preek

 

‘De verkondiging van het Woord is professionele ondersteuning waard!’

We wilden de groep van preeklezers graag uitbreiden en de meer ervaren preeklezers laten nadenken over hoe je je goed voorbereidt.

De structuur, het oefenen en de feedback spraken me het meest aan. We hebben elkaar beter leren kennen en de methode helpt ons effectief ervaringen uit te wisselen en gericht feedback te geven.

Reactie van Arie de Gelder, preeklezer Waterpleinkerk Rotterdam

 

Neem contact op!

Neem contact op voor een training op maat in jouw gemeente!

 

Bron foto: Unsplash.