Ik ben niet tégen lange preken, maar ook niet vóór korte

lengte preek kort lang spanningsboog paulien vervoorn geloofwaardig spreken

Ik ben niet tégen lange preken, maar ook niet vóór korte

Geplaatst op augustus 23, 2021

‘Jullie preek op de laatste dag mag tien minuten duren’, zeg ik tijdens mijn preektrainingen. Vaak klinkt er gezucht. Sprekers met normaal meer spreektijd moeten voor hun gevoel gaan proppen. Rooms-katholieke deelnemers vragen zich juist af of ze überhaupt tien minuten vol krijgen. En er is ook altijd iemand die zegt: ‘Als je het in tien minuten niet kunt zeggen, kun je het in een halfuur ook niet’. Vaak praten we door over de kerken waar we spreken. Ik gooi dan graag een van mijn favoriete quotes erin (die zowel aan Blaise Pascal, Goethe als Mark Twain wordt toegedicht): ‘Ik had geen tijd voor een korte brief, daarom is het een lange’.

Spreker moet geen struikelblok zijn

Ik begeleid nogal eens sprekers die zich in bovenstaande quote herkennen. Het lukt hen niet hun preek samen te vatten. Dat is niet alleen irritant voor henzelf, maar ook voor de hoorder. ‘Je creëert daarmee ruis’, zeg ik dan. ‘Uiteraard kan de Geest ook door rommelige preken heen werken’, zei ik er vroeger bemoedigend achteraan. Totdat een predikant me een keer stellig onderbrak. ‘Nee, je hoeft het niet te nuanceren. Het evangelie is in zichzelf al een struikelblok. Dan moet ik niet zelf ook nog eens een blokkade zijn!’

Ik moest aan dit voorval denken toen ik de column las van Bernhard Reitsma over het inkorten van de preek. Met een aantal voorbeelden laat hij zien hoe hoorders prima naar langere preken kunnen luisteren, sterker nog: een groot verlangen hebben de Bijbel te kennen. Als preektrainer ben ik gewend de verantwoordelijkheid niet zozeer bij de hoorders, maar meer bij de spreker neer te leggen. ‘Preek alsof je voor de volle 100 procent procent zelf verantwoordelijk bent voor de impact’, zeg ik dan. Gevolgd door: ‘En bid alsof het voor 100 procent van de Geest afhangt.’

Drie gedachten (jaja!) voor de spreker

1. Maak je punt

Sinds corona zijn veel preken korter geworden. Ook die van mijzelf. Waar ik eerder veertig minuten nodig had, heb ik er nu twintig nodig. En de preken van veertig minuten waren niet per se beter.

Op het moment is de podcast Eerst dit erg populair. In zeven minuten luister je naar een Bijbelgedeelte, een korte uitleg en een gedachte voor de dag. Ik daag sprekers vaak uit: welk punt zou je maken als jij zeven minuten had? Of drie? Of één? Zodra je je kernboodschap glashelder voor ogen hebt, vul je aan met wat de kern onderstreept. Denk aan de context van het Bijbelgedeelte en dwarsverbanden in de Bijbel. En in meerdere voorbeelden die aansluiten bij de kern, zullen meer mensen zich in je preek herkennen.

2. Focus op de uitwerking van de preek

Vaak genoeg hoor ik – subtiel natuurlijk – dat we elkaars geestelijkheid afmeten aan de lengte van de preek. Alsof de Geest gespecialiseerd zou zijn in lange preken. ‘Wie mijn woorden hoort én doet’, zegt Jezus echter. Soms hebben we onze handen vol aan het in de praktijk brengen van een korte preek, en hebben we geen lange preek nodig.

Wat mij betreft zegt een preek altijd iets over de uitwerking ervan in het dagelijks leven, over het volgen van Jezus. Het is dus belangrijk dat je voor jezelf niet alleen formuleert welke kennis je wilt overdragen en wat je wilt uitleggen, maar ook wat je hoopt dat je hoorders ermee gaan doen.

3. Het geheim van een lange preek

Ik krijg vaak vragen over de maximale lengte van de preek. Ik heb er geen standaardantwoord op. Het is afhankelijk van wat de luisteraars gewend zijn, van de verwachtingen, van het soort samenkomst, maar ook van het talent van de spreker. Want bij de ene spreker haak je na een minuut af en naar andere sprekers wil je wel een uur luisteren. Wat is hun geheim? Dat ze je verrassen. Door de uitleg. Met een meeslepend verhaal. Door een idee voor de praktijk waar je warm van wordt. Door de variatie in de preek.

Ik ben dus niet tegen lange of voor korte preken, maar ik ben voor góede preken: preken die cirkelen rondom een kernboodschap waarin de Bijbel krachtig spreekt, die gericht is op de praktijk en vol variatie zit. Kortom: preken waarin de Geest verrassend werkt.