Check je voorbeelden met deze zes vragen

Goede sprekers geven de indruk dat het een fluitje van een cent is in de preek een voorbeeld te geven. Maar voor de meesten van ons kan het echt een gevecht zijn. Hier zijn een paar vragen die mij helpen voorbeelden te vinden.

 

Met toestemming overgenomen van Peter Mead
vertaling en bewerking: Henk van ter Meij

 

1. Wat wil je met je voorbeeld?

Er zijn te veel sprekers die de fout maken gewoon maar voorbeelden toe te voegen, omdat ze er al een paar alinea’s geen hebben gebruikt of omdat ze denken dat het zo hoort. Het werkt veel beter voor jezelf te bepalen wat het doel van het voorbeeld is. Hebben je hoorders nu een voorbeeld nodig om te verhelderen wat je ze vertelt? Of hebben ze een voorbeeld nodig, zodat ze zich kunnen indenken hoe ze je boodschap kunnen toepassen? Of hebben ze een adempauze nodig?

 

2. Herkennen je hoorders zich in je voorbeeld?

Mensen haken vaker aan door beleving dan door informatie. Kies daarom alledaagse voorbeelden waarin ze zich herkennen.

 

3. Hebben je hoorders het zelf ook meegemaakt?

De beste voorbeelden zijn de verhalen waarin zowel de spreker als de hoorder zich herkent. Ze zijn voor jou makkelijk te beschrijven en voor hen makkelijk om voor te stellen.

Als dat niet mogelijk is, kun je overwegen of je kunt vragen naar hun persoonlijke ervaringen, in plaats van altijd maar van je hoorders te vragen zich voor te stellen wat jij persoonlijk hebt meegemaakt. Dat zal niet altijd mogelijk zijn, maar het is de moeite waard wanneer het wel kan.

 

4. Verval je in de gemakzuchtigste en zwakste vorm van voorbeelden?

Er is een overvloed aan voorbeelden. De bloemlezingen met voorbeelden staan er bol van. Vage anekdotes en clevere quotes uit vervlogen tijden. Toespraken ‘uit den oorlog’, heroïsche momenten en rake, zij het afstandelijke, citaten. Over het algemeen lijken deze citaten op papier veel effectiever dan wanneer je ze daadwerkelijk uitspreekt. Op zijn minst zou je, als je van dit soort voorbeelden houdt, ze kunnen afwisselen met voorbeelden die iets directer en normaler zijn. (Jíj mag dan misschien wel houden van die voetbalverhalen uit de jaren 50 of van de ‘loopgravenpoëzie’ uit de Eerste Wereldoorlog, maar je hoorders zouden weleens minder enthousiast kunnen zijn.)

 

5. Zijn je voorbeelden functioneel?

Je hebt misschien een geweldig idee voor een voorbeeld, maar kijk uit: sommige zijn destructief. Bijvoorbeeld:

 

  • Het overweldigende voorbeeld

Als de emotionele impact te groot is, begrijpen de mensen niet wat je op dat moment wilt zeggen (soms begrijpen ze de hele preek niet). Dus geen details over je auto-ongeluk, je operatie, de dood van je hondje, enzovoorts.

  • Het ethisch dubieuze voorbeeld

Als het ethische gehalte van je voorbeeld wenkbrauwen doet fronsen, begrijpen de mensen niet wat je wilt duidelijk maken (soms begrijpen ze de hele preek niet). Sommige voorbeelden, zoals het refereren aan bepaalde films of hobby’s, hoeven niet zondig te zijn, hoewel dat voor sommige hoorders wel zo voelt, omdat een voorbeeld een ‘zonde!-reflex’ bij ze teweegbrengt.

  • Het moeilijk uit te leggen voorbeeld

Als het achtergrondverhaal te complex is zodat het begrijpen ervan te veel moeite vergt, vergeten de mensen wellicht het punt waarom het draait. Veel voorbeelden uit films leiden tot dit resultaat. Tenzij iedereen de film kent of wanneer de film kort verteld kan worden, is het raadzaam naar iets te zoeken.

 

6. Heeft je preek voorbeelden nodig?

Soms kunnen we zo vastgeroest zitten in de gewoonte voorbeelden bij onze preek te zoeken, dat we vergeten dat sommige preken van zichzelf al beeldend genoeg zijn. Verhalende Bijbelgedeelten geven nogal eens de mogelijkheid een goed verhaal te vertellen. Poëzie biedt nogal eens levendige beeldspraak. Zelfs de brieven van het Nieuwe Testament geven soms voldoende voorbeelden. Ga dus niet te snel naar je bestand met voorbeelden of verhalen, als je de hoorders er vanuit de tekst voldoende bij kunt betrekken.

 

Het vinden van goede voorbeelden of verhalen vergt tijd en aandacht. Laten we proberen ons uiterste best te doen met de beste verhalen de preek te illustreren.

 

Smaakt dit naar meer?

Lees in Zin in preken: wekelijkse inspiratie voor sprekers week 14: Vind een preekvoorbeeld in je fotoboek en 34: Vraag anderen naar verhalen.

 

Bron foto: Unsplash.

Tags:
mm
Paulien Vervoorn
paulien@geloofwaardigspreken.nl

Spreker, trainer en auteur. Geeft (s)preektrainingen aan sprekers, voorgangers en predikanten die met nog meer impact willen spreken.

Nog geen reacties

Plaats een reactie