Preken voor de camera, hoe doe je dat?

Sinds een paar weken preek je voor de camera. Je weet niet wie er kijkt, je hebt geen idee of iemand instemmend knikt, grinnikt, een traan wegpinkt of juist wegzapt. Hoe maak je contact? Hoe zorg je ervoor dat mensen thuis het idee hebben dat je het tegen hen hebt? Zeven tips.

 

1. Kijk in de camera

Als iemand tijdens een gesprek geen oogcontact maakt, ben je geneigd af te haken. Online is dat niet anders. In de afgelopen weken zag ik iemand die zichzelf filmde met een enorme onderkin in beeld, naar beneden kijkend naar zijn papier. En iemand die zijn aantekeningen naast de camera had gehangen, waardoor hij me geen enkel moment aankeek.

Kijk dus in de camera. Maak contact.

Toen ik voor het eerst aan een tv-programma meedeed, hamerde de regisseur erop dat ik aan ‘tante Truus’ moest denken: ‘Beeld je in alsof je met je tante praat. Praat zoals je normaal met haar zou praten. Kijk zoals je normaal kijkt.’

 

Let op!

Gebruik je je telefoon om te filmen? Weersta de verleiding om naar jezelf te kijken in plaats van in de camera.

Kijk niet non-stop in de camera. Kijk weg als het kan. Vertel je bijvoorbeeld dat je aan het mijmeren was? Kijk gerust even opzij. Of vertel je dat je aan het bidden was? Sluit je ogen. Speel met de camera. ?

 

2. Gebruik ik, jij en u

Heb je helder wie er naar je kijken? Spreek hen aan zoals je dat zou doen als ze letterlijk voor je zaten. Denk aan zinnen als: fijn dat je weer vanuit de huiskamer meekijkt. Of: misschien ziet u uw kleinkinderen op dit moment niet (in plaats van: veel ouderen uit onze gemeente zien hun kleinkinderen niet).

Zo maak je het persoonlijk, zodat je nog dichterbij komt in de huiskamer.

 

3. Gebruik je preeknotities handig

Hoe kijk ik in de camera als ik niet uit mijn hoofd preek? Die vraag hoorde ik de afgelopen weken een aantal keer. Het antwoord is afhankelijk van wat je bent gewend.

 

Een paar opties:

 

A. Je preekt zoals je altijd preekte

Je visie op de preek, de liturgie en de eredienst bepalen veel van je keuzes. Daarover lees je meer in het e-book Online preken in onzekere tijden. Als het bij jou, je visie en de gemeente past, zet je de diensten voort als voor de crisis. Op dezelfde plek. Met dezelfde manier van voorbereiding. Met dezelfde lengte. Met dezelfde preekstijl. Keek je eerst vaak op papier? Niemand zal gek opkijken als je dat nu ook doet. Het voordeel hiervan is dat je stijl herkenbaar is. Het grote nadeel is dat je luisteraars thuis veel sneller zijn afgeleid. Probeer daarom zoveel mogelijk in de camera te kijken, zodat je contact maakt. Kijk tijdens de stiltes naar de camera. Op die momenten laten je luisteraars bezinken wat ze hoorden.

 

B. Je preekt korter

Veel sprekers kiezen ervoor korter te preken. ‘Exegetische vondsten vertel ik later wel weer’, zeiden veel predikanten de afgelopen weken.

Ik raad je aan inderdaad korter te preken. Veel kinderen en tieners vinden het lastig om geconcentreerd te blijven. Daarnaast preek je niet alleen om informatie door te geven, maar ook om zichtbaar te blijven en de gemeenschap te ondersteunen. Daar heb je geen lange preek voor nodig.

 

Tip om toch exegetische achtergronden te delen:

Bewaar dit stuk van de preek en verspreid het op een andere manier. Bijvoorbeeld op een later moment in de week. Of geef (in een gemonteerd filmpje) aan dat je ook 10 minuten kunt doorscrollen of dit stuk op een later moment kunt terugkijken. Of zet het achteraan de video als een bonus.

 

Ik zeg weleens uitdagend: hoe kunnen jouw luisteraars je lijn volgen als jij ‘m niet eens kunt onthouden? ?Bij het preken voor de camera is dat extra belangrijk. Dat je snel de interesse wekt, een krachtige kern hebt, erkenning geeft aan de gevoelens van je luisteraars en activerend afsluit.

 

Zorg dat je een manier vindt om die lijn makkelijk te onthouden.

Deelnemers van Geloofwaardig Spreken kiezen vaak voor de zogenaamde IKEA-mindmap met allerlei ezelsbruggetjes, waardoor je vrijer van papier spreekt. Of schrijf bijvoorbeeld je preek uit en noteer de kernwoorden in de kantlijn.

Niemand vindt het overigens raar als je af en toe naar je aantekeningen kijkt. Zorg alleen dat het niet afleidt. Zoek zo snel mogelijk de camera weer op.

 

Zelf experimenteerde ik tijdens een online preek met een whiteboard waarop ik mijn mindmap heel groot had getekend. Op het moment dat ik wegkeek, zag ik vanuit mijn ooghoeken waar ik was gebleven.

 

Bekijk je notities in een ‘pauze’

Overweeg – als je preek wordt gemonteerd – of je de preek in meerdere stukjes kunt opnemen.

Tussendoor bekijk je je notities. Zeker als er met meerdere camera’s wordt gefilmd, zie je hier niets van terug. Of vraag de cameraman of hij shots invoegt op de momenten dat jij wilt pauzeren. Denk aan een geopende bijbel, een foto of een slide van een digitale presentatie.

 

C. Je kiest een andere preekvorm

Sommige sprekers kiezen voor andere vormen. Denk bijvoorbeeld aan een vlog waarbij je buiten wandelt. Het idee van een vlog is dat het spontaan overkomt.

 

Denk ook eens aan een preek in interviewvorm. Daarbij praat je natuurlijker, kijk je tussendoor eventueel op je aantekeningen of je bekijkt die als de ander in beeld is.

 

4. Oefen!

De enige manier om ergens beter in te worden is door het vaker te doen. Zo ben ik blij dat mijn preken van vijftien jaar geleden niet online staan. Je zult er gedurende de crisis beter in worden zodra je meer ervaring opdoet. Helemaal vanzelf gaat dat natuurlijk ook weer niet. In theorie zou je week in, week uit in dezelfde valkuilen kunnen stappen.

Een paar tips om dat te vermijden:

• Oefen je preek zodat je losser van papier kunt preken en eraan gewend raakt naar de camera te kijken.
• Neem het op en kijk het terug. Check je filmpje:
  • Ben je goed verstaanbaar?
  • Kijk je goed in de camera?
  • Komt je mimiek natuurlijk over?
• Vraag feedback op je proefopnamen.

 

5. Profiteer van interactieve mogelijkheden

Online diensten brengen mogelijkheden met zich mee die je normaal niet hebt. In het e-book vind je veel ideeën. Denk aan comments onder een YouTubedienst, gebedsverzoeken delen in een WhatsAppgroep, koffiedrinken na de dienst via Zoom, et cetera.

 

6. Betrek anderen

Als voorganger wil je préken. Je niet bezighouden met technische vragen over geluid, licht en montage. Ga dit avontuur daarom niet alleen aan. Kijk rond welke gemeenteleden jou kunnen helpen en inspireren. Grote kans dat je nieuw talent ontdekt!

Vraag hen van tevoren mee te denken en praktische dingen uit handen te nemen.

Schakel kinderwerkers en jeugdleiders in om iets te bedenken waar de jeugd behoefte aan heeft.

 

7. Relax

Zodra je jezelf wijsmaakt dat je moet opboksen tegen online kerkdiensten van Mozaïek of de Evangelische Omroep, schiet je in de kramp. Dat kun je niet. En dat hoef je niet. Jij bent jij. Je biedt troost en hoop. Woorden van troost en hoop klinken anders als ze van je eigen pastor komen …

 

Smaakt dit naar meer?

 

8. Meld je aan voor de training Preken voor de camera

Binnenkort start de tweede editie van de groepstraining Preken voor de camera: videomeetings en feedback op jouw online preek.

 

9. Meld je aan voor de gratis Facebookgroep Geloofwaardig Spreken Community

Deel je online preek en vraag gericht feedback.

 

10. Download het (gratis) e-book Online preken in onzekere tijden

 

 

Bron foto: CoWomen via Pexels