[Radiopreek] De kracht van ritmes

Deze preek hield ik voor het radio-programma Groot Nieuws van de Evangelische Omroep (met Andries Knevel). Uitgezonden op zondag 18 april 2021.

 

Door corona zijn we onze tijd anders gaan besteden. Ik merk dat bij mezelf en bij de mensen om me heen. Na een jaar maak ik de balans op door mensen om me heen te vragen hoe ze dit ervaren. Een paar reacties:

• ‘Ik geniet eigenlijk wel van die rust. Ik sta later op, heb minder verplichtingen in de avonden en kan daardoor weer nieuwe dingen oppakken.’
• Of iemand anders: ‘Ik ben ’s avonds vaak juist moe van het vele online werken en kom dan nauwelijks meer ergens aan toe.’
• Of een derde: ‘Ik sta op de pauzestand en in deze periode neem ik extra tijd om te groeien in vertrouwen op God.’

 

Wat zal er straks van onze nieuwe ritmes overblijven?

 

God reikt ritmes aan die helpen om op Hem te vertrouwen. We kijken hiervoor naar drie gedeelten uit de geschiedenis van het manna, uit Exodus 16. In de hoop dat ook jouw en mijn vertrouwen op Hem zal groeien.

 

De Israëlieten hadden na de bevrijding uit Egypte moeite met wennen aan het nieuwe normaal van de woestijn. Waren ze maar in Egypte gebleven, waar ze lekker vlees te eten hadden. Ze klagen tegen Mozes en Aäron. Wat doet God?

 

Vers 4 en 5:

‘De HEER zei tegen Mozes: ‘Ik zal voor jullie brood uit de hemel laten regenen. De mensen moeten er dan elke dag op uitgaan om net zo veel te verzamelen als ze voor die dag nodig hebben. Daarmee stel ik hen op de proef: ik wil zien of ze zich aan mijn voorschriften houden.’

En vers 12 b:

‘Dan zullen jullie inzien dat ik de HEER, jullie God ben.’

 

Ik zeg niet dat klagen nooit mag. Ik snap best dat je deze periode ook als woestijnperiode kunt ervaren. De rek is eruit en je vraagt je soms moedeloos af wanneer het einde in zicht is.

In dit Bijbelgedeelte zie je dat de omstandigheden het zicht op God vervormden. God strafte dit niet af, maar verlangde ernaar dat ze Hem vertrouwden. Daarom gaf Hij een geschenk uit de hemel. Alsof Hij wilde zeggen: ‘Ik voorzie. Ik zorg voor je. Zelfs als je beeld van Mij is vertroebeld, laat ik door een wonder zien dat Ik te vertrouwen ben. Ik ben de Heer, jullie God.’

 

Je zou denken dat ze dat toch wel wisten na al die bovennatuurlijke plagen in Egypte, Zij hadden toch geen nieuw wonder nodig ? En toch snap ik het ook wel. Door een tekort in het heden vergeet je soms de wonderen uit het verleden.

 

In het dagelijks leven begeleid ik sprekers bij het maken van hun preek. In het begin van de coronatijd leidden alle aanpassingen weleens tot stress. Met een vriendin bad ik voor rust en vrede, en mijn onrust smolt als sneeuw voor de zon. Tot de volgende dag. Ik belde haar gefrustreerd op, waarop ze relaxed antwoordde: ‘Denk aan het manna! Je hebt het dagelijks nodig gevoed te worden.’

 

En zo is het. Zoals mijn tante Hester pas zei : ‘Hoe het morgen gaat, zien we wel. Maar vandaag gaat het goed!’ Ze brengt Jezus’ woorden (dat we bij de dag moeten leven) in de praktijk. Hij bad het niet voor niks voor: ‘Geef ons heden ons dagelijks brood.’ Laat dat ons ritme bepalen: leven bij de dag, omdat we erop mogen vertrouwen dat Hij elke dag voor ons zorgt. Hij geeft het ritme van het manna, zodat zijn volk ziet dat Hij elke dag voorziet.

 

Het tweede stukje: Exodus 16,vers 21.

‘Elke morgen verzamelde ieder zo veel als hij nodig had; zodra de zon begon te branden, smolt het weg.’  

God had uiteraard ook voor honingkoeken kunnen zorgen. In plaats daarvan wilde Hij dat de Israëlieten in de ochtend het huis uit zouden gaan en er – letterlijk – zelf iets van zouden bakken. Zijn zorg sluit de menselijke verantwoordelijkheid niet uit.

En dat is vandaag niet anders. Het is ónze verantwoordelijkheid elke dag met God te leven. Bij voorkeur met een start in de ochtend. Met het lezen van de Bijbel bijvoorbeeld. Meer dan dat: je mag je voeden met het levende Woord (zoals Johannes 1 zegt). Een paar hoofdstukken later zegt Jezus: ‘Ik ben het brood dat leven geeft.’

 

Bij mij sluipt het er soms zomaar in dat ik de dag begin met het nieuws. Dat brengt me eigenlijk altijd onrust, zeker nu. Daarom is het weer mijn leefregel dat ik eerst lees en bid, voordat ik het nieuws lees of mijn telefoon erbij pak.

 

Ritme dus voor elke dag. En voor elke ochtend. En er zit nog een derde ritme in deze geschiedenis, namelijk het ritme van de rustdag, de sabbat.

 

Het derde stukje: Exodus 16, vers 26 en verder.

²⁶Zes dagen kunt u voedsel verzamelen, maar de zevende dag is het sabbat, dan is het er niet.’ ²⁷Toch gingen sommigen ook op de zevende dag op zoek, maar ze vonden niets. ²⁸Toen zei de HEER tegen Mozes: ‘Hoe lang blijven jullie nog weigeren mijn geboden en voorschriften in acht te nemen? ²⁹De HEER heeft jullie de sabbat gegeven en daarom geeft hij jullie op de zesde dag voedsel voor twee dagen. Laat ieder dus op de zevende dag blijven waar hij is, niemand mag dan het kamp verlaten.’ ³⁰Toen hield iedereen op de zevende dag rust.

 

De sabbat was een rustdag ter ere van de Heer, een dag om op adem te komen.

 

Dit was nieuw voor het volk Israël, want de sabbat was nog niet ingesteld. Ze wisten natuurlijk wel dat God de zevende dag rustte en op adem kwam (Ex. 31: 16 en 17).

 

God bezegelde de bijzondere relatie met het volk Israël wel vaker met een teken. Denk aan de regenboog bij het verbond met Noach en de besnijdenis bij het verbond met Abraham. Zo is de sabbat een herinnering aan de schepping.

 

Het is ook een herinnering aan de bevrijding van de Israëlieten uit Egypte. Het woord sabbat is afgeleid van een Hebreeuws woord dat stoppen betekent. Ze moesten stoppen met werken, met verzamelen. Het hoorde bij hun Egyptische identiteit als slaven om maar door te gaan onder verschrikkelijke omstandigheden. God bevrijdde hen en nu mochten ze ook bevrijd worden van het Egyptische denken. Ze hoefden niet meer op zoek naar meer, meer, meer. De voorraadsteden hoorden bij Egypte. Nu mochten ze erop vertrouwen dat God elke dag voorzag. Ook als ze een dag stopten om die te besteden tot eer van de HEER.

 

Natuurlijk zegt deze geschiedenis allereerst iets over de bijzondere positie die het volk Israël inneemt. En tegelijkertijd is het een bemoediging en wake-upcall voor ons. Hebben wij gezonde ritmes die ons helpen groeien in vertrouwen op God?

 

God liet op meerdere manieren in het manna zien, dat Hij God is. Hij is de Ik ben, het levende Woord, het levende Brood. Het is mijn gebed dat dit je vanmorgen opnieuw steunt.

Ik wens je voor vandaag een gezegende zondag, de dag waarop we eraan denken dat Jezus is opgestaan. Het is Pasen geweest! Dankzij Hem ben je geen slaaf meer, maar een bevrijd mens. Kom op adem. Elke dag opnieuw.

 

Tijdens de training Een preek die staat als een huis 2 bespraken we de structuur van deze preek. Deelnemers herkenden mijn structuur, maar zagen vooral dat ik ermee speel. Wil je ook meer variëren in jouw preken? Welkom bij Een preek die staat als een huis (en 2)! 

 

Wil je -naast het volgen van een training- genieten van de kracht van ritmes?

Meld je dan aan voor de Summerschool Een preek die staat als een huis in voormalig klooster Emmaüs in Helvoirt! Elke ochtend heb je de mogelijkheid om deel te nemen aan een eucharistieviering, overdag volg je de training en ‘s avonds is er een dagsluiting.

 

Meer info en aanmelden Een preek die staat als een huis