3 dingen die je moet doen zodat je punt blijft hangen
In elke preek probeer je ten minste één punt te communiceren. Een idee. Een hoofdgedachte. Je kunt een belangrijk punt hebben en een aantal ondersteunende punten. Het punt is dat je een punt probeert te maken. Begrijp je mijn punt? Het is niet genoeg om gewoon de woorden te zeggen; ‘mijn belangrijkste punt is _______. Nou, laten we eindigen met gebed.’
Met toestemming overgenomen van Preaching Donkey.
Vertaald door Annemarie de Roos.
We moeten meer doen dan alleen een punt noemen om het te laten hangen. Maar hoe doen we dit? Hoe maken we punten die in de harten van mensen landen op een krachtige manier? Ik stel voor om ten minste drie dingen te doen met elk punt dat je probeert te maken in je preken. Als je dit als uitgangspositie hebt, kan je natuurlijk meer toevoegen, maar zorg ervoor dat je in ieder geval deze drie dingen doet …
1. Onderwijs je punt.
Wanneer je je punt onderwijst, leg je het concept uit en laat je de Bijbelse gronden zien. Met andere woorden: je laat zien hoe je het principe hebt afgeleid van de Schrift door het terug te koppelen naar de tekst. Dit is een belangrijk deel van het maken van een punt. Je moet in staat zijn te laten zien dat het niet zomaar jouw overpeinzingen zijn, maar dat het vanuit de Schrift komt. In deze stap onderwijs je het concept van het punt. Met andere woorden, je beantwoordt de vraag die je luisteraars hebben als je een idee introduceert: “Wat bedoel je?”
Laat me een voorbeeld geven van een supersimpel punt dat je zou kunnen maken in je preek: God houdt van jou. Je zou dit punt kunnen onderwijzen door Johannes 3:16 aan te halen en aan je luisteraars te laten zien dat God zoveel van hen houdt dat Hij zijn enige Zoon gegeven heeft zodat zij een eeuwig leven zouden hebben door in Hem te geloven. Misschien weid je ook nog een beetje uit en graaf je in de theologische en Bijbelse waarheden van de doctrine van Gods liefde voor mensen.
Een punt onderwijzen is geweldig, maar als je alleen concepten en ideeën onderwijst, mis je twee andere belangrijke stappen die vlees en bloed toevoegen aan je punten: illustreren en toepassen.
2. Illustreer je punt.
Wanneer je je punt illustreert, beantwoord je de vraag “Hoe ziet dit eruit?” Je biedt een levendig beeld aan dat je luisteraars helpt om het zelf te zien en te voelen. Hoe kun je je luisteraars de emoties van de waarheid laten voelen en niet alleen laten ‘weten’? Je moet het dan tot leven laten komen met een illustratie. Een illustratie zou een verhaal kunnen zijn, een metafoor, een analogie, een stukje uit een film, een nieuwsartikel of iets wat trending is op social media. Echt alles wat je zou kunnen helpen om het concept van het punt te verhelderen en mensen de kans geeft het belang ervan te voelen.
Herinner je je nog ons voorbeeldpunt God-houdt-van-jou? Een van de beste voorbeelden om dit punt te illustreren is eigenlijk een reeks van drie gelijkenissen die Jezus vertelde over de liefde van God voor hen die verloren of weerspannig zijn, in Lucas 15. Kanttekening: Jezus gebruikte vaak verhalen, of gelijkenissen, om zijn punt te illustreren. In feite is het zelfs zeldzaam in Jezus’ onderwijs dat Hij een punt onderwijst zonder een levendige illustratie te geven, meestal in verhaalvorm. Wees dus voorzichtig als je denkt dat verhalen vertellen een lagere vorm van onderwijs is en dat de elites en de verfijnde sprekers zich tot uiteenzetting beperken. Als dit jouw veronderstelling is, mis je een belangrijk hulpmiddel dat Jezus gebruikte.
Laten we zeggen dat je besloten hebt te focussen op de laatste van de drie gelijkenissen, het verhaal van de verloren zoon. In dit verhaal pakte een zoon zijn erfenis voordat zijn vader was gestorven, waarmee hij dus naar zijn vader communiceerde: je bent dood voor mij! Hij ging naar het buitenland, verspilde zijn rijkdom aan hoeren en drank, en kwam wanhopig terugkruipen. Er is veel te zeggen over dit verhaal, en ik raad je ten zeerste Tim Kellers boek De vrijgevige God aan, omdat daarin dit verhaal vanuit het perspectief van de vader (de roekeloze liefde) en de oudere broer (het wetticisme) wordt verteld.
Maar om ons simpele punt te illustreren dat God van je houdt, zullen we even focussen op de crux van het verhaal. Het verhaal raakt een gevoelige snaar op het moment dat de verloren zoon besluit naar huis te komen en bij zijn vader om genade te smeken, hopend dat hij mag werken als een van zijn dagloners. In plaats daarvan rent zijn vader naar hem toe, omhelst hem, kust hem en organiseert een groot feest voor hem. Hoeveel van jullie voelen de vaders liefde voor ons als we dit verhaal aanhoren? Je luisteraars zullen het voelen als jij dat ook doet. Dat is de kracht van illustratie.
Deze illustratie kwam rechtstreeks vanuit de bladzijden van de Bijbel. Zoals ik al eerder noemde, helpt het ook om illustraties vanuit alle verschillende aspecten van het leven te gebruiken. Dus misschien zou je op het verhaal van de verloren zoon kunnen bouwen en het persoonlijk kunnen maken met jouw eigen ervaring van toen je van God was afgedwaald, maar Hij je als een liefdevolle vader terugnam.
3. Pas je punt toe.
Als je het punt toepast, beantwoord je de vraag “Hoe werkt het?” Een punt in een preek is gewoon informatie totdat het gaat leven. Je luisteraars moeten weten hoe deze waarheid tot werking kan komen in hun eigen levens. Dit is het moment waarop je het concept neemt, datgene wat je hebt onderwezen en geïllustreerd, en het nuttig en praktisch maakt. Stel bijvoorbeeld vragen of geef uitdagingen mee. Vaak kunnen mensen een boodschap hebben gehoord, maar niet hebben begrepen dat het voor hen is, totdat een vraag of een uitdaging gesteld wordt.
Om voor de laatste keer terug te komen op ons punt God-houdt-van-jou. Je kunt de vraag stellen: “Geloof je echt dat God van je houdt of voel je je nog steeds ongeliefd?” Of: “Wat zou je deze week kunnen doen om Gods liefde voor jou te toe te laten en te omarmen?” Naast vragen en uitdagingen zou toepassing ook gewoon kunnen betekenen dat je verschillende levenssituaties en omstandigheid bespreekt en de verschillende manieren erkent waarop je luisteraars worstelen met deze waarheid.
Dit is trouwens het beste om te doen in de volgorde die ik voorstelde. Je moet wel vermijden dat je dit proces aanpakt vanuit een formule. “Eerst onderwijs ik, dan illustreer ik en dan pas ik het toe.” Jij en je luisteraars zullen uiteindelijk verveeld raken met zo’n rigide aanpak. Je zou kunnen besluiten met de toepassing te beginnen en dan pas het concept te onderwijzen. Dit is een geweldige manier om je luisteraars erom te laten geven door ze het te laten voelen, voordat ze volledig het concept begrijpen. (Dit wordt spanning opbouwen genoemd, en daarover lees je meer in de blog Waarom je spanning moet opbouwen in je preek.) Op andere momenten kun je met een verhaal beginnen dat een geweldige illustratie is, en je punt zal verhelderen als je het onderwijst. Mijn punt is dat er verschillende manieren zijn om een punt te maken.
Welke andere dingen zouden we kunnen doen met de punten die we maken in een preek?
Bron foto: Pixabay.
Tip: Lees ook hoofdstuk 8 (Formuleer je kernboodschap) in mijn boek Geloofwaardig spreken
Ervaren hoe je op verschillende manieren je punt kunt maken? Kom naar een training!
Wil je een checklist ontvangen voor een steengoede preek?
