Hoe preek je over Christus’ overwinning?

Onlangs publiceerde Reinier Sonneveld het boek Het vergeten evangelie. Die titel suggereert al dat hij iets probeert te herintroduceren dat lang verborgen is gebleven. En inderdaad, het gaat om de zogeheten Christus victor-benadering, waarbij je de kern van het christelijk geloof en de betekenis van de kruisiging vooral ziet als Jezus’ overwinning op het kwaad. Dit is een visie die in de eerste duizend jaar van het christendom het meest werd aangehangen, en nog steeds onder charismatische christenen populair is, maar vooral de laatste vijfhonderd jaar in het protestantisme nagenoeg is verdwenen.

 

Hoe breng je de Christus victor-benadering ter sprake in je preken? 

 

Door Reinier Sonneveld

 

Deze visie biedt specifieke uitdagingen voor wie daarover in een geloofsgemeenschap wil preken. Je gaat mensen een lijn in de Bijbel uitleggen waarmee ze minder vertrouwd zijn en die misschien zelfs wel weerstanden oproept. Ook zijn er zinsneden in sommige liederen die met de Christus victor-benadering botsen.

 

 

 

 

”

‘Christus victor’ is de naam van de groep visies die vooral in de eerste duizend jaar van de christelijke denkgeschiedenis populair waren. Zij benadrukken dat Jezus bij de kruisiging en opstanding het kwaad overwon. De eenvoudigste manier om dat uit te leggen is zijn leven te zien als een test. Hij liet zijn liefde tot het uiterste onder druk zetten, maar bleek vol te kunnen houden: zijn liefde bleek sterker. Bij de kruisiging probeerden ze letterlijk zijn liefde eruit te slaan, maar hij vergaf zelfs zijn beulen. En toen ze zijn leven er wel uit leken te kunnen slaan, stond hij prompt op uit de dood. Zo won de liefde en het leven. Toen het tot het uiterste getest werd, bleek het sterker.

 

Hier vijf tips.

 

1. Erken zonder reserves de blijvende gebrokenheid

De Christus victor-benadering kan wat triomfantalistisch worden en dat zie je in de praktijk wel gebeuren bij charismatische gemeenschappen. Je moet ‘in de overwinning staan’ en dergelijke. En dat is inderdaad prima jargon voor wat het betekent op Jezus in je leven doorwerkt. Maar hij is het licht dat in de duisternis scheen. En die duisternis is er ook nog steeds. Christus is eenmaal gekomen, maar moet nog een tweede maal komen en dán pas zal God ‘alles in allen’ zijn.

 

2. Gebruik beelden

Wie een nieuw idee introduceert, kan dat het beste doen met een metafoor.

Christus’ overwinning is zoiets als … hoe de schaker Bobby Fischer de regerend wereldkampioen Boris Spassky uitdaagt voor ‘de wedstrijd van de eeuw’ en vervolgens ternauwernood ook wint. Dat was niet een winst van een enkele man tegen een andere man, maar daar stonden twee werelden tegenover elkaar, de democratische Verenigde Staten tegen de communistische Sovjet-Unie, en het voelde voor beide kampen alsof het ene politieke systeem nu ook gewonnen had. Zoiets, met alle nodige verschillen natuurlijk, gebeurde ook bij Jezus. Hij daagde ook de regerend wereldleider uit en ook in zijn geval was het meer dan een gevecht van een persoon tegen een ander persoon, maar stonden twee werelden tegenover elkaar.

 

3. Gebruik verhalen

De Bijbel – maar ook de werkelijkheid daarbuiten natuurlijk – staat vol verhalen waarin iemand op een verrassende manier van een overmacht toch wint. David tegen Goliath bijvoorbeeld. Twee kampen staan in een patstelling, ze kiezen een vertegenwoordiger om het gevecht in hun plaats te leveren, iedereen ‘weet’ dat de reus zal winnen, maar dan wint de tiener. Zoiets gebeurde ook op Golgota.

 

4. Sla liederen of coupletten over

In liederen kom je wel formuleringen tegen die niet zo goed passen bij de Christus victor-benadering. Er sluipt namelijk regelmatig wat nieuwe theologie in die liederen, die niet is gebaseerd op de Bijbel, maar op latere theologische modellen. Omdat niemand zit te wachten op een theologisch debat tijdens een preek – daarvoor is een preek niet bedoeld – is het het meest wijs om deze coupletten over te slaan.

 

5. Benadruk wat je wel vindt in plaats van waar je tegen bent

Aansluitend bij het vorige punt: je hoeft niet elk detail te benoemen waar de oudere Christus victor-benadering anders in is ten opzichte van de nieuwere modellen die momenteel nog vaak gepreekt worden. Nogmaals: de preek is niet de plek voor discussie. Daarvoor zijn gemeenteavonden en dergelijke geschikter. Benoem vooral wat je wel vindt. Zo plant je zaadjes die langzamerhand kunnen opbloeien.

 

Kijktip:

Bekijk de video waarin Reinier uitleg geeft over het evangelie.

 

 

 

 

De winactie is verlopen. Je kunt het boek bij BOL bestellen. 

Ik wil het boek bij BOL bestellen!