In gesprek met Jan Wolsheimer
Jan was jaren mijn voorganger in CAMA Parousia Woerden Woerden. Met veel plezier werkte ik met hem samen. In die tijd legde ik hem onderstaande vragen voor. Inmiddels is hij directeur van Cama Zending.
Hoe vond je het als kind om een spreekbeurt in de klas te houden?
Doodeng. Ik had altijd het gevoel dat ik het onderwerp toch onvoldoende in de vingers had. Ik herinner me nog een spreekbeurt over Amnesty International. Vreemd genoeg sprak ik Amnesty uit als amNASTY. Waarschijnlijk door de zenuwen. De eerste vraag was dan ook: “Waarom spreek je de naam van die organisatie zo gek uit?”. Echt zo’n door-de-grond-zak moment.
Wanneer sprak je voor het eerst over bijbelse onderwerpen?
Aangezien ik altijd wel redelijk heb kunnen verwoorden wat ik denk, werd ik toen ik theologie ging studeren door onze voorganger gevraagd of ik tweewekelijks uit het Oude Testament wilde doceren op een bijbelschool. Ik was een jaar of achtentwintig. Op dit gebied dus een echte laatbloeier.
Wat pak je nu anders aan dan in het begin?
Bij de exegese van de tekst, het bijbelboek of het onderwerp waarover ik spreek had ik de neiging om alle geweldige vondsten allemaal over de toehoorders heen te gieten. Ik wilde niets laten liggen omdat ik bang was onvolledig te zijn en daardoor tekort te doen aan het Woord. Stel je al die arme mensen in de kerk eens voor: preken van 50 minuten met een krankzinnige informatiedichtheid. Ik ben daar overigens nooit hard op afgerekend. Mijn coaches hadden geduld met me en de gemeente blijkbaar ook. 😉
Aan welke presentatietips heb je veel gehad?
In de loop van de jaren leer je natuurlijk enorm veel bij. Het grootste leermoment ontstond toen ik werd uitgedaagd om van volledig uitgeschreven preken naar mindmaps te gaan. Het heeft me wat vrijer gemaakt tijdens het spreken waardoor ik meer zie wat er met de mensen die naar me luisteren gebeurt. Begrijpen ze het? Ben ik te langdradig? Moet ik iets verduidelijken?
Wat kenmerkt jou als spreker?
Enthousiasme. Ik begin het aan mezelf te merken als het kerkelijk jaar teneinde loopt en ik qua inspiratie wat dreig op te drogen. Voor mij is het dan ook erg belangrijk om wekelijks een rustdag te nemen. Ik zit dan niet op de bank, maar bezoek (meestal) Amsterdam, bij voorkeur alleen. De drukte en de inspiratie van deze stad helpen me gek genoeg om de spoel af te winden. De stad is druk, maar ik hoef er niets aan te doen. Ik mag rondkijken en mijn ‘geest uit laten waaien’. Daarnaast heb ik een aantal keren per jaar de behoefte om een conferentie of een concert te bezoeken. Gewoon om eens niet te produceren maar om gevoed te worden.
Hoe kom je steeds weer aan inspiratie voor je preken?
Heel divers. Soms uit de actualiteit, een film, een boek wat ik heb gelezen. Maar ook gewoon door van tevoren na te denken over welke onderwerpen ik het wil hebben. Als het me lukt om een serie te verzinnen, dan gaat de rest eigenlijk vanzelf. Ik vind dat een heerlijke kapstok. Zo voorkom ik dat ik een bepaald onderwerp onderbelicht en heb ik de gelegenheid om een tijdje in hetzelfde thema te ‘wonen’. Ik zou het overigens ook geen straf vinden om te werken met een liturgisch rooster zoals dat bij veel kerken de gewoonte is. Dat haalt de druk van altijd meer weer origineel moeten zijn een beetje weg.
Wat merk je van de Heilige Geest in het voorbereiden en tijdens het spreken?
Vooral passie voor het onderwerp. Je zou me soms eens moeten zien ijsberen in mijn studeerkamer. Ik praat dan luid in mezelf en ‘vier’ de ontdekkingen of de mooie doorkijkjes die ik ineens krijg voorgeschoteld. Het meeste haalt de preek niet, maar ik vier mijn feestje. Tijdens de preek (maar vooral in de voordienst) razen mijn gedachten in een hoog tempo. Ik weet wat ik wil zeggen, zie de gemeenteleden voor me en draai het ‘dak van mijn hoofd’ open voor extra inspiratie van de Heilige Geest. Soms merk ik dat ik een hele andere kant op moet dan dat ik heb voorbereid. Dat is niet altijd de Heilige Geest, maar ik beweeg er wel altijd in mee. Het is me ook wel eens overkomen dat ik kort voor de preek de zaak helemaal omgooi. Zelfs een keertje 10 minuten voordat ik moest spreken. Dat zijn mooie dingen.
Waar kun je soms gefrustreerd van raken tijdens je voorbereiding?
Soms heb ik teveel inspiratie. Dan is de preek in mijn onderbewustzijn al klaar, maar krijg ik er geen letter uit. Ik heb inmiddels geleerd dat stoppen met de voorbereiding vaak belangrijker is dan beginnen. Zo zoek ik op dag 1 mijn tekst en neus en grasduin ik in de tekst en soms in commentaren. Op dag 2 maak ik in een uurtje een ruwe outline en op dag drie doe ik het grote werk. Dat helpt me enorm om niet vast te lopen.
Hoe doorleef je je eigen preken in de voorbereiding?
Voornamelijk door gebed en wandelen. Mijn eerste doorleving zit in de zogenaamde ‘verzamelfase’ waarin ik A4-tjes met kreten, koppelingen, teksten en verwijzingen volschrijf. Dat gaat meestal in de prullenbak, maar helpt me enorm om er zelf goed doorheen te gaan.
Op welke momenten heb je last van podiumvrees?
De eerste zondag na de zomervakantie (gek genoeg). Zou ik het nog wel kunnen? Het is net als bij de tandarts. Als ik in de stoel zit is alle spanning weg. Dat geldt ook voor het spreken. Na het eerste woord ben ik de spanning kwijt.
Welke preek zal jou altijd bij blijven?
Een preek over de verloren zoon door mijn voorganger in Zoetermeer. Hij schetste hoe de vader in het verhaal niet per ongeluk buiten was toen hij zijn zoon zag. Hij stond daar reikhalzend uit te kijken of zijn verloren gewaande zoon al terugkwam. Die preek raakte me recht in mijn hart en vormde het begin van mijn bekering.
Tip: Kijk ook eens bij de andere veertig blogs met gesprekken met sprekers. Een heel aantal citaten is opgenomen in de nieuwste versie van het boek Geloofwaardig spreken: hoe je een steengoede preek maakt.
Ik wil het boek Geloofwaardig spreken bestellen
